RZĄDOWY PROGRAM OCHRONY PRZED POWODZIĄ W DORZECZU GÓRNEJ WISŁY - PODSUMOWANIE PIERWSZEGO ROKU WDRAŻANIA
2012-11-30
Rządowy program ochrony przed powodzią w dorzeczu górnej Wisły obejmuje swym zasięgiem pięć województw i obszar 48 tys. km kw., co stanowi ponad 15 proc. powierzchni Polski. Obszar ten zamieszkuje około 8 mln ludzi (około 1/5 populacji kraju). Podczas konferencji 30 listopada podsumowano pierwszy rok wdrażania programu.
Naczelną zasadą programu jest podejście do problematyki powodzi w kategorii całego obszaru dorzecza górnej Wisły (zlewni) a nie, jak wcześniej w kategoriach punktowego traktowania zagrożeń powodziowych. Rozpoczęło się więc kompleksowe porządkowanie gospodarki wodnej obejmujące cały obszar dorzecza górnej Wisły i jej poszczególnych dopływów oraz planowanie związanych z tym koniecznych inwestycji systemu ochrony przeciwpowodziowej.
Obszar zlewni górnej Wisły wykracza poza ustanowione podziały administracyjne. Dlatego konieczne było z jednej strony wprowadzenie koordynacji działań na poziomie ponad wojewódzkim (stąd udział wojewodów z pięciu województw), z drugiej zbudowanie partnerstwa instytucji odpowiedzialnych za gospodarkę wodną, czyli Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej i Wojewódzkich Zarządów Melioracji i Urządzeń Wodnych. Ich działania wspomagane są przez instytucje działające na szczeblu ogólnopolskim: Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (który nie tylko przygotowuje prognozy pogody ale także tzw. modele hydrologiczne, przewidujące jak w przypadku długotrwałych opadów najprawdopodobniej wyglądać będą znaczące wezbrania wód), oraz Główny Urząd Geodezji i Kartografii, który na potrzeby programu przygotował na podstawie laserowych badań lotniczych specjalną trójwymiarową mapę obszarów, które potencjalnie mogą zostać zalane w czasie powodzi.
Do partnerskiej współpracy w ramach programu zaproszone zostały także samorządy lokalne. Ponieważ jednostki samorządu terytorialnego stale stykają się z problematyką powodziową, dysponują też najlepszą wiedzą na temat możliwych zagrożeń i strat wywoływanych przez małe cieki wodne. Dzięki tej współpracy samorządy będą mogły korzystać z wielowariantowych koncepcji, finansowanych w ramach Programu a w sytuacjach, gdzie konieczny będzie kompromis, pomogą zapewnić dialog ze społecznościami lokalnymi.
Realizacja Programu zaplanowana została na 20 lat (2011-2030). Łącznie na realizację zadań ma zostać przeznaczone ponad 13 mld zł pochodzących z budżetu państwa, oraz Narodowego Funduszu i Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska (województw znajdujących na obszarze, jaki obejmuje Program) oraz ze środków Wspólnoty Europejskiej, Europejskiego Banku Inwestycyjnego, Banku Światowego. Program został podzielony na dwa etapy: pierwszy do 2020 r., w którym maja zostać zrealizowane inwestycje o wartości blisko 8,9 mld zł oraz drugi do 2030 r. z inwestycjami na kwotę 4,3 mld zł.
W konferencji uczestniczyli:
Janusz Wiśniewski, Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej,
Mieczysław Ostojski, Dyrektor Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej,
Joanna Ślusarczyk, Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie,
Anna Czyżewska, Dyrektor Departamentu Gospodarki Wodnej w Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,
Zbigniew Śwircz, reprezentujący Przewodniczącego Komitetu Sterującego Programu Włodzimierza Karpińskiego, Wiceministra Administracji i Cyfryzacji,
Piotr Woźniak, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Kierownik projektu ISOK (Informatyczny System Osłony Kraju) zajmujący się monitorowaniem zagrożeń i ochroną przed katastrofami,
Jerzy Miller, Pełnomocnik Rządu do spraw realizacji Programu, Wojewoda Małopolski,
oraz Wojewodowie lub Wicewojewodowie województw znajdujących się na terenie objętym Programem.
Na konferencji podsumowującej rok wdrażania Programu zaprezentowano działania organizacyjne, które porównać można do budowania fundamentu pod jego realizację oraz konkretne działania inwestycyjne. W pierwszej grupie najistotniejsze były:
- zbudowanie zasad partnerstwa pomiędzy instytucjami zaangażowanymi w realizację Programu;
- wypracowanie procedur kwalifikowania wniosków inwestycyjnych i wypracowanie systemu zarządzania programem. Ustalone zostały trzy głównie kryteria: liczba ludności, która będzie chroniona w wyniku realizacji inwestycji, wartość chronionego mienia oraz miejsca szczególnie cenne historycznie lub przyrodniczo (np. zabytki czy obszary chronione przyrodniczo).
Głównym efektem tegorocznych działań jest zlecenie wykonania wielowariantowych koncepcji ochrony przeciwpowodziowej dla głównych dopływów Wisły – (to jest Soły, Skawy, Raby, Dunajca, Wisłoki, Sanu z Wisłokiem, Nidy i Czarnej Staszowskiej) oraz dokończenie przygotowanych i rozpoczętych wcześniej inwestycji. W 2012 roku zaplanowano realizację zadań na kwotę ponad 94,79 mln zł. Pieniądze te pochodzą z budżetu państwa (65,73 mln zł), funduszy europejskich (18,25 mln zł), Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (8,71 mln zł) oraz Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (2,10 mln zł). W sumie realizowanych jest 113 projektów, w tym: 47 projektów na Śląsku (14,23 mln zł), 30 projektów w Małopolsce (18,08 mln zł), 22 projekty na Podkarpaciu (33,35 mln zł), 10 projektów w województwie świętokrzyskim (27,38 mln zł) oraz cztery na Lubelszczyźnie (1,75 mln zł).
W wystąpieniu wprowadzającym Pełnomocnik Rządu do spraw realizacji programu, Jerzy Miller, wojewoda małopolski przypomniał, że Program obok realizacji głównego celu – ochrony przed powodzią musi uwzględniać także ochronę dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego. Musi uwzględniać także wpływ realizowanych w jego ramach inwestycji na sytuację społeczną i gospodarczą. Od odpowiedniego przygotowania wariantowych koncepcji zależeć będzie także czy planowane inwestycje będą miały pozytywny wpływ na obszary objęte programem. Na przykład czy oprócz zapewnienia bezpieczeństwa powodziowego stworzą także warunki dla rozwoju np. turystyki, czy budowy małych elektrowni wodnych itp. Myślenie w kategoriach zlewni, uwzględniające wiele aspektów, a nie tylko działania i inwestycje konieczne do ochrony przed powodzią, umożliwi sprostanie wyzwaniu jakim jest zrównoważony rozwój.
