O HISTORII W FORCIE
2012-04-26
Centrum Dokumentacji Zsyłek, Wypędzeń i Przesiedleń 24 kwietnia otworzyło nową siedzibę w jednym z krakowskich fortów - w Skotnikach. Będzie to miejsce nie tylko przechowywania i prezentacji zbiorów centrum, ale też przestrzeń przeznaczona dla młodzieży, która podczas interaktywnych warsztatów uczyć się będzie historii Polski.
Centrum powstało 1 marca 2011 roku dzięki wspólnym staraniom wojewody małopolskiego i Uniwersytetu Pedagogicznego. Centrum funkcjonuje obecnie w strukturach Uniwersytetu Pedagogicznego, a jego dyrektorem jest dr Hubert Chudzio. Swoją działalność rozpoczęło w kamienicy przy ul. Brackiej. Fort w Skotnikach (przy ul. Kozienickiej 24) przekazany został przez wojewodę małopolskiego.
- Cieszę się że tak wiele udało nam się wspólnie osiągnąć – mówił podczas uroczystości otwarcia prof. Michał Śliwa, rektor Uniwersytetu Pedagogicznego. – To przedsięwzięcie ma wartość nie tylko dzięki murom, w których się znajdujemy i eksponatom, ale przede wszystkim dzięki ludziom i ich przeżyciom.
- W budynku zostały zrobione tylko niewielkie adaptacje do celów edukacyjnych (fort jako obiekt zabytkowy w następnych latach będzie musiał przejść generalny remont). Pośpiech jest jednak w tym wypadku bardzo uzasadniony. Żyją bowiem jeszcze ludzie, którzy przeżyli traumę przymusowych migracji. Tylko w Krakowie mieszka około 700 Sybiraków (z każdym rokiem liczba ta niestety się zmniejsza). Są to osoby w bardzo podeszłym wieku, jednak mają jeszcze energię oraz wolę, aby swoje wspomnienia i doświadczenia przekazać młodzieży. Wszystko po to, aby nie uległa zapomnieniu tak ważna część dziejów narodu polskiego – podkreśla Hubert Chudzio.
W Skotnikach młodzież ponadgimnazjalna będzie mogła uczestniczyć w warsztatach edukacyjnych poświęconych losom polskich Sybiraków. Podczas spotkań w Forcie, licealiści będą mogli porozmawiać ze świadkiem historii, który przeżył gehennę Sybiru. Będzie to możliwe dzięki współpracy Centrum z krakowskim oddziałem Związku Sybiraków. Działania te są częścią projektu "Losy polskich Sybiraków" przygotowanego wspólnie przez centrum i Kuratorium Oświaty w Krakowie. Uczniowie oprócz spotkania z Sybirakami będą mogli obejrzeć multimedialną wystawę "Wyszli z ziemi niewoli...", w tym film zrealizowany przez centrum, którego bohaterami są Sybiracy z Wielkiej Brytanii i Polski. Podczas spotkań, młodzież nie będzie tylko biernym słuchaczem i obserwatorem, ale sama aktywnie będzie uczestniczyć w zadaniach warsztatowych.
Centrum dokumentuje trudne losy Polaków w ostatnich stuleciach, zajmuje się zbieraniem dokumentów, archiwalnych pamiątek związanych z przesiedleniami i zsyłkami. Studenci UP już od kilku lat gromadzą relacje świadków. Przeprowadzili oni, nagrali i spisali ponad 300 wywiadów z Sybirakami i ludźmi przesiedlonymi po II wojnie światowej z terenów wschodnich II Rzeczypospolitej na zachodnie obszary dzisiejszej Polski. Młodzi historycy zebrali również relacje od ludności łemkowskiej poszkodowanej w akcji „Wisła” w 1947 roku. W roku 2009 członkowie Koła wyruszyli na wyprawę do Afryki Wschodniej, gdzie poddali renowacji polskie cmentarze w Tanzanii i Ugandzie. W kolejnych latach dr Chudzio i jego współpracownicy zbierali relacje polskich Sybiraków i kombatantów mieszkających w Wielkiej Brytanii w Leicester oraz w Australii. Centrum ma też już na swoim koncie wystawę "Wyszli z ziemi niewoli. W 70. rocznicę układu Sikorski-Majski", która była prezentowana w krakowskim Muzeum Archeologicznym.