W POSZUKIWANIU POLSKICH GROBÓW W AFRYCE

2009-08-24

Grupa studentów z Uniwersytetu Pedagogicznego wyjedzie do Afryki, gdzie przeprowadzi ewidencję cmentarzy, na których pochowano polskich uchodźców. Wyprawę wspiera Jerzy Miller, wojewoda małopolski, z którym studenci ściśle współpracują przy opracowywaniu Małopolskiej Internetowej Bazy Grobów Wojennych.

Do Afryki pojadą ci studenci ze Studenckiego Koła Naukowego Historyków Uniwersytetu Pedagogicznego, którzy dotychczas pracowali nad weryfikacją grobów, kwater i cmentarzy wojennych w Małopolsce umieszczonych w bazie stworzonej przez Małopolski Urząd Wojewódzki.

Wyprawa organizowana pod hasłem: Pamiętamy. Polskie cmentarze wojenne w Afryce. Uganda – Tanzania 2009 odbędzie się na przełomie października i listopada 2009 roku i trwać będzie trzy tygodnie. Ma ona na celu ewidencję dwóch cmentarzy w Ugandzie i cmentarza w Tanzanii, na których spoczywają Polacy, pochodzący m.in. z Małopolski. Studenci pragną, aby ich projekt wpisał się w obchody zbliżającej się 70. rocznicy wybuchu II wojny światowej.

Jerzy Miller ułatwił studentom sfinansowanie wyprawy. Młodzi ludzie przez całe obecne lato pracują nad weryfikacją informacji, które mają znaleźć się w naszej internetowej bazie grobów. Na sfinansowanie prac studentów Uniwersytetu Pedagogicznego wojewoda przeznaczył w tym roku 22 tysiące złotych. Część tych pieniędzy posłuży do pokrycia kosztów obecnych prac w Małopolsce (dojazdy, obóz naukowy), a pozostała część - na dofinansowanie wyjazdu do Ugandy i Tanzanii.

- Bez tego dzisiejszego wysiłku studentów bardzo ciekawe fragmenty polskiej historii mogłyby po prostu zostać na zawsze zapomniane - podkreśla wojewoda. - Ludzi, którzy pamiętają, którzy mogą coś opowiedzieć, za chwilę zabraknie, groby w Afryce porośnie trawa. Nie możemy stracić tej niepowtarzalnej okazji na zachowanie naszej historii. Cieszę się, że potrafiliśmy wykorzystać pasję i entuzjazm młodych ludzi. Jest to przykład na to, że nie wszystkie sprawy, nie wszystkie problemy, rozwiązuje urzędnik zza biurka.

Informacje przywiezione z Afryki Małopolski Urząd Wojewódzki umieści w specjalnej zakładce bazy grobów.
Poprzez wyjazd do Afryki, studenci chcieliby przypomnieć historie Polaków, którzy w czasie II wojny światowej zostali przesiedleni z ZSRR do kolonii angielskich w Afryce.

Podczas II wojny światowej, po zajęciu ziem polskich przez Armię Czerwoną Polacy, głównie kobiety i dzieci oraz mężczyźni niezdolni do służby wojskowej zostali wywiezieni na Syberię. Ratując się z niewoli sowieckiej docierali do różnych części świata, m.in. do Iranu, Nowej Zelandii, Meksyku, krajów Bliskiego Wschodu oraz do Afryki. Wówczas tylko z Iranu do Afryki przesiedlono około 20 tys. Polaków. Pierwszy transport z 1400 osobami przybył do portu w Tanganice (Tanzania) 27 sierpnia 1942 roku. Do innych kolonii angielskich, głównie w Ugandzie i Kenii przesiedlono kolejne tysiące Polaków. W sumie na terenie Afryki Wschodniej i Południowo – Wschodniej założono 22 polskie osiedla. Jeszcze w 1946 roku przebywało w nich około 18 tys. Polaków. Niektórzy pozostali w Afryce aż do pierwszej połowy lat 50-tych XX wieku. Polskimi uchodźcami opiekował się angielski Zarząd do Spraw Uchodźców w Afryce. Mimo to wielu z nich zmarło, m.in. na choroby tropikalne i na skutek ciężkich warunków życia (np. jedna z polskich osad w Tangeru w Tanzanii położona była na wysokości 1200 m. n.p.m. w masywie Kilimandżaro, inna w Masindi w Ugandzie znajdowała się w dżungli otoczonej trawą słoniową).

Dziś, po polskich osadach pozostały cmentarze, na których spoczywa kilkaset osób. Niektórymi z nich opiekują się zakonnicy, przebywający na misjach w Afryce, inne są niemal całkiem zapomniane. To właśnie o tych cmentarzach, z okazji 70. rocznicy wybuchu II wojny światowej, chcą przypomnieć studenci. W tym celu przeprowadzą ich ewidencję, przygotują dokumentację fotograficzną i filmową, uporządkują również nagrobki i pomniki oraz zapalą symboliczną lampkę w święto Wszystkich Świętych. Wyprawa będzie organizowana we współpracy z Zakonem Franciszkanów, którzy przebywają na misjach w Ugandzie i Tanzanii. Wyniki prac studentów zostaną opublikowane w Małopolskiej Internetowej Bazie Grobów Wojennych. Ponadto, studenci planują zrealizować film o wyprawie i Polakach z obozów w Afryce.