NATURA 2000 W MAŁOPOLSCE

2008-06-11

Trwa cykl regionalnych spotkań dotyczących sieci „Natura 2000”. W środę(11 czerwca) Bożena Kotońska, wojewódzki konserwator przyrody oraz specjaliści z Instytutu Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk rozmawiali w Olkuszu na temat obszarów Natura 2000 wyznaczanych na podstawie Dyrektywy Siedliskowej: Jaroszowiec, Michałowiec, Pustynia Błędowska, Ostoja Środkowojurajska, Hałdy Galmanowe (Shadow List).

Dyskusje regionalne to element programu informacyjnego, zorganizowanego z inicjatywy Jerzego Millera, Wojewody Małopolskiego, przez Małopolski Urząd Wojewódzki wraz z Instytutem Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk i przy współpracy Ministerstwa Środowiska. Program ma usprawnić wdrażanie unijnych dyrektyw i wyjaśnić wszelkie wątpliwości związane z siecią „Natura 2000”. Jest to pierwsza inicjatywa w regionie zakrojona na tak szeroką skalę.

Inauguracja programu odbyła się 15 i 16 kwietnia w Małopolskim Urzędzie Wojewódzkim w Krakowie. Przyjechali wtedy starostowie, prezydenci, burmistrzowie i wójtowie wraz pracownikami merytorycznymi gmin, na terenach których zlokalizowane są obszary Natura 2000. Wcześniej odbyły się już spotkania regionalne w Brzeszczach, Zawoi i Sękowej.

- Niektórzy widzą w „Naturze 2000” zagrożenie – mówił Jerzy Miller. – My chcemy wyjaśnić, że te obszary stanowią nasze bogactwo. To ma być program informacyjny, podczas którego postaramy się wypracować zasady komunikowania się zainteresowanych stron.

Celem spotkań jest nie tylko udzielenie wyczerpujących informacji na temat merytorycznych i prawnych podstaw wdrażania i funkcjonowania unijnego programu, ale także obalenie wielu mitów i już istniejących błędnych przekonań, dotyczących prowadzenia różnego rodzaju działalności na objętych ochroną obszarach. Ważnym elementem spotkań będzie stworzenie listy pytań i problemów wymagających rozwiązania oraz przekazanie dostępnej na dziś wiedzy o możliwościach finansowego wsparcia dla gmin, właścicieli gruntów położonych w obszarach Natura 2000.

Jak przyznaje Bożena Kotońska, Wojewódzki Konserwator Przyrody, stan wiedzy o prawnych i merytorycznych podstawach funkcjonowania obszarów „Natura 2000” w Małopolsce ciągle jest niewystarczający, a właściciele gruntów mają wiele obaw. Zadaniem programu jest m.in. uspokojenie właścicieli i wyjaśnienie im, że dotychczasowy sposób gospodarowania na tych obszarach powinien zostać utrzymany. Bożena Kotońska podkreśla, że nie ma powodów do obaw, iż rolnicy nie będą mogli jak do tej pory wykorzystywać swoich pól i łąk. W sytuacji, gdy ochrona określonego siedliska, np. murawy ciepłolubnej lub gatunku, np. cietrzewia będzie wymagała ograniczeń w dotychczasowej działalności gospodarczej, istnieje możliwość wypłaty rekompensat lub możliwość wykorzystania płatności rolnośrodowiskowych pokrywających zaistniałą stratę. Płatności rolnośrodowiskowe można wykorzystywać w całej Polsce, jednak tylko na obszarach Natura 2000 rolnicy mogą występować o dopłaty z wysokopłatnego Pakietu 5. Płatności kształtują się od 550 do 1380 zł na hektar. Obszary Natura 2000 to szansa na promocje gminy i regionu oraz rozwój agroturystyki.

W Małopolsce obecnie znajdują się 43 obszary wchodzące w skład sieci Natura 2000, w tym 7 obszarów ptasich, wyznaczonych na podstawie dyrektywy Ministra Środowiska i 36 siedliskowych. Ponadto, istnieje 10 oczekujących na decyzję obszarów, wyznaczonych z tzw. list cieni (shadow lists), opracowywanych przez organizacje pozarządowe. Na ich terenie ochroną objęte są takie gatunki drzew jak buki czy wiązy i takie gatunki ptaków, jak ślepowron, bocian czarny i ptaki drapieżne (np. kania ruda, błotniak stawowy).
Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 jest systemem ochrony zagrożonych roślin i zwierząt kontynentu europejskiego, wdrażanym od 1992 r. na terenie wszystkich krajów Unii Europejskiej. Tworzą ją dwa typy obszarów – tzw. obszary specjalnej ochrony ptaków (SPA), gdzie chronione są różne gatunki ptaków oraz tzw. obszary specjalnej ochrony siedlisk (SAC) , które mogą obejmować tak skupiska roślinne (drzewostany, krzewy czy pojedyncze rośliny) jak i obszary występowania różnych gatunków zwierząt, wymienionych w unijnej dyrektywie (łącznie 267 gatunków). Obszary te wyznaczane są wyłącznie na podstawie kryteriów naukowych, i zarekomendowane zostają albo przez Ministerstwo Środowiska albo z list cieni.