Według danych Światowej Organizacji Zdrowia w ubiegłym roku na całym świecie dotkniętych wirusem HIV było 40,8 mln osób, a 630 tys. zmarło z przyczyn związanych z HIV. Rozpoznano 1,3 mln nowych zakażeń. Codziennie w Polsce średnio ponad 5 osób dowiaduje się o swoim zakażeniu, a wielu nadal nie zna swojego statusu, co sprzyja przekazywaniu wirusa dalej*.
Zdobyciu nowej i pogłębieniu dotychczasowej wiedzy na temat HIV i AIDS poświęcone było szkolenie dla służb mundurowych, które zorganizowane zostało w Małopolskim Urzędzie Wojewódzkim w Krakowie w ramach prac Wojewódzkiego Zespołu do spraw realizacji Krajowego Programu Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS na lata 2022-2026, działającego przy wojewodzie małopolskim.
Szkolenie poprzedził briefing prasowy, w którym udział wzięli: I wicewojewoda małopolska Elżbieta Achinger, konsultant wojewódzka w dziedzinie chorób zakaźnych, prezeska Polskiego Towarzystwa Naukowego AIDS prof. UJ dr hab. n. med. Monika Bociąga-Jasik, przedstawicielka Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Krakowie, przewodnicząca Zespołu Dominika Łatak-Glonek, zastępczyni dyrektora Departamentu Zdrowia, Rodziny, Równego Traktowania i Polityki Społecznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego Katarzyna Kosik-Gajewska oraz pielęgniarz, doradca okołotestowy reprezentujący Stowarzyszenie Profilaktyki Zdrowotnej „Jeden Świat” Łukasz Tylek.
Badanie to nie wstyd – to odpowiedzialność
- Niestety pomimo szeroko rozumianego postępu zarówno w dziedzinie medycyny, jak i samej profilaktyki zakażeń HIV, wciąż mamy do czynienia ze światową epidemią AIDS. Zgodnie z danymi Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Krakowie tylko w tym roku w samej Małopolsce potwierdzono 226 nowych przypadków zakażenia HIV. To niewielki spadek w porównaniu do poprzednich dwóch lat, kiedy to zakażeń było odpowiednio: w 2024 – 285, a w 2023 – 275. Temat HIV i AIDS budzi często nadal poczucie wstydu. Dlatego tak niezbędna jest nieustająca edukacja w tym zakresie. Szczególne znacznie ma badanie się. Ci, którzy żyją nieświadomie z wirusem, niestety dzielą się nim z innymi. Badanie to nie wstyd – to odpowiedzialność – mówi I wicewojewoda małopolska Elżbieta Achinger.
- Odnotowujemy wzrost zakażeń HIV od 2022 r., w tym zwiększoną liczbę późnych rozpoznań. Zakażenia dotyczą aktualnie różnych populacji, nie tylko MSM, ale także osób heteroseksualnych, w różnym przedziale wiekowym oraz zakażenia wśród młodzieży i osób starszych. Podkreślenia wymaga, że nie ma „grup ryzyka”; osoby aktywne seksualnie powinny okresowo wykonywać testy. Od maja jest możliwość wykonywania testów HIV w POZ – to efekt działań PTN AIDS i konsultanta krajowego. Poprawa dostępności badań, dla różnych populacji, w tym „nieoczywistych”, jest niezwykle ważna. Warto promować zmianę podejścia: testy w kierunku HIV jako rutynowe badanie, wykonywane w różnych sytuacjach, analogiczne do innych badań przesiewowych – mówi konsultant wojewódzka w dziedzinie chorób zakaźnych, prezeska Polskiego Towarzystwa Naukowego AIDS prof. UJ dr hab. n. med. Monika Bociąga-Jasik.
- Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Krakowie aktywnie działa na rzecz profilaktyki HIV/AIDS, realizując liczne inicjatywy edukacyjne na terenie całego regionu. Organizowane są specjalistyczne konferencje poświęcone aktualnym wyzwaniom zdrowia publicznego oraz szkolenia kierowane do nauczycieli i pielęgniarek, których celem jest podniesienie wiedzy i kompetencji w zakresie profilaktyki zakażeń. Na poziomie powiatów prowadzone są zajęcia edukacyjne w szkołach, obejmujące zarówno spotkania informacyjne, jak i konkursy wiedzy oraz konkursy plastyczne promujące zdrowy i bezpieczny styl życia. Równolegle realizowane są liczne akcje edukacyjne kierowane do lokalnych społeczności, mające na celu zwiększenie świadomości na temat HIV/AIDS oraz promowanie odpowiedzialnych zachowań zdrowotnych. Działania WSSE w Krakowie stanowią istotny element regionalnej strategii zapobiegania chorobom zakaźnym i budowania świadomej, dobrze poinformowanej społeczności – dodaje przewodnicząca Zespołu Dominika Łatak-Glonek.
- Województwo małopolskie w tym roku stawia na edukację, na współpracę międzysektorową, ale także na praktyczne działania profilaktyczne - począwszy od testowania, a skończywszy na działaniach dotyczących redukcji szkód. Wśród wielu działań, które podejmujemy, prowadzimy szkolenia z Regionalnym Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Krakowie, gdzie szkolimy lekarzy i lekarzy dentystów z profilaktyki HIV/AIDS, tak aby młodzi medycy wchodzący w swój zawód mieli wysoką świadomość bezpieczeństwa, ale także pełną wiedzę, jak postępować w przypadku profilaktyki HIV/AIDS. Innym działaniem jest wspieranie organizacji pozarządowych - mówi zastępczyni dyrektora Departamentu Zdrowia, Rodziny, Równego Traktowania i Polityki Społecznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego Katarzyna Kosik-Gajewska.
- Stowarzyszenie Profilaktyki Zdrowotnej „Jeden Świat" działa aktywnie na terenie Małopolski i Podkarpacia, prowadząc liczne działania takie jak Punkty Konsultacyjno-Diagnostyczne w Krakowie, Nowym Sączu i Rzeszowie, w których można bezpłatnie, anonimowo i bez skierowania wykonać testy w kierunku HIV, kiły i HCV w połączeniu z poradnictwem okołotestowym. Doradcy i doradczynie pomagają ustalić najlepszy czas na wykonanie testu, pomagają w obniżeniu napięcia, edukują w zakresie najbardziej adekwatnych dla danej osoby strategii profilaktyki zakażeń HIV. To również wsparcie dla osób żyjących z HIV i ich bliskich: psychologiczne, psychoterapeutyczne, prawne i in. Ale to także akcje szybkiego testowania w kierunku HIV, kiły i HCV w klubach muzycznych, na wydarzeniach plenerowych, krakowskim DROP-IN i in. czy działania edukacyjne i szkolenia kierowane do różnych grup społecznych i zawodowych, w tym zajęcia dla młodzieży oraz specjalistyczne szkolenia dla osób pracujących w obszarze zdrowia psychicznego czy edukacji - mówi Łukasz Tylek ze Stowarzyszenia Profilaktyki Zdrowotnej „Jeden Świat”.
- Warto na koniec przypomnieć, że do rozwoju AIDS prowadzi nieleczone zakażenie HIV. Występuje ono po wielu latach trwania infekcji. Tym bardziej warto się testować. Ci, którzy uzyskali wynik pozytywny, obejmowani są nowoczesną terapią antyretrowirusową, która zapobiega wystąpieniu AIDS – podsumowuje wicewojewoda Elżbieta Achinger.
Wiedza i praktyka! Szkolenie dla służb mundurowych
W dzisiejszym szkoleniu w Małopolskim Urzędzie Wojewódzkim w Krakowie udział wzięły służby mundurowe z województwa małopolskiego (w tym m.in. ze Straży Miejskiej, Szkoły Aspirantów Państwowej Straży Pożarnej w Krakowie, Komendy Miejskiej Policji w Krakowie). Łącznie blisko 130 osób, w tym ok. 70 stacjonarnie i 60 w trybie on-line.
Wśród poruszanych tematów znalazły się m.in. przebieg, leczenie, zapobieganie zakażeniu, profilaktyka przed- i poekspozycyjna zakażenia HIV, prawne aspekty zakażenia, organizacja systemu testowania w Polsce.
Prelegentami byli psycholodzy, psychoterapeuci, doradcy i pedagodzy, którzy na co dzień związani są z diagnostyką i poradnictwem okołotestowym.
- Dzisiejsze szkolenie pozwoliło stworzyć platformę do dyskusji i wymiany informacji pomiędzy specjalistami, którzy zajmują się szeroko rozumianą profilaktyką i leczeniem zakażeń wirusem HIV, a tymi, którzy w swojej pracy spotykają się z grupami zwiększonego ryzyka zakażeniem i zachorowaniem. Spojrzenie na to samo wyzwanie z różnych perspektyw to szansa na lepsze zrozumienie wyzwania, z którym się mierzymy i skuteczniejsze działanie – dodaje I wicewojewoda małopolska Elżbieta Achinger.
Czerwona kokardka
1 grudnia obchodzony jest Światowy Dzień AIDS. Jest to jedno z ważniejszych wydarzeń dotyczących zdrowia publicznego. Organizowane jest z inicjatywy Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) od 1988 r.
W tym roku hasłem przewodnim ogłoszonym przez ONZ-owski program UNAIDS jest: „Pokonywanie barier i zmiana podejścia w odpowiedzi na HIV i AIDS.” Ma ono w szczególny sposób zwrócić uwagę m.in. na potrzebę silnej współpracy pomiędzy państwami i pomoc międzynarodową w zakresie profilaktyk i leczenia zakażeń HIV.
W duchu solidarności z osobami żyjącymi z HIV, chorymi na AIDS i ich bliskimi, w dniu Światowego Dnia AIDS zachęca się do przypinania czerwonej kokardki do ubrania lub udostepnienie jej w mediach społecznościowych i na stronach internetowych.
Sam symbol – czerwona kokardka – wymyślony został przez członków Visual AIDS – organizację charytatywną zrzeszającą artystów działających w Nowym Jorku celem upamiętnienia zmarłych i umierających z powodu AIDS oraz uświadomienie potrzeb ludzi żyjących z HIV i AIDS oraz ich bliskich. Kolor czerwony wybrany został ze względu na skojarzenie, jakie wywołuje krew. Kształt natomiast to odwrócone V – ponieważ wciąż nie osiągnięto zwycięstwa nad epidemią HIV i AIDS.
*Źródło danych: https://www.gov.pl/web/aids/swiatowy-dzien-aids-2025