– To zielone perełki. Obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze. Historia powstawania rezerwatów i działań ochronnych sięga lat 20. ubiegłego wieku i stanowi chlubną kartę w historii ochrony przyrody w Polsce i Europie. Teraz w Małopolsce do tej historii zostanie zapisany kolejny rozdział. Cisy w Wyskitnej, Góra Chełm, Kozie Żebro, Markowiec-Gródek – to nowe rezerwaty, które w najbliższym czasie mogą powstać w naszym województwie. Zachęcam do włączenia się do konsultacji społecznych, które potrwają jeszcze do 8 września – mówi wojewoda małopolski Krzysztof Jan Klęczar.

Właśnie tematu nowych rezerwatów przyrody dotyczył briefing prasowy, który odbył się w Małopolskim Urzędzie Wojewódzkim w Krakowie. Uczestniczyli w nim: wojewoda małopolski dr inż. Krzysztof Jan Klęczar, dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Krakowie dr inż. Piotr Kempf oraz regionalny dyrektor ochrony środowiska w Krakowie Rafał Rostecki. 

100 rezerwatów przyrody na 100-lecie Lasów Państwowych

– Na 100-lecie swojego istnienia Lasy Państwowe ogłosiły inicjatywę utworzenia 100 rezerwatów przyrody. W województwie małopolskim nadleśnictwa złożyły 4 wnioski o wyznaczenie rezerwatów. Trzy z nich zlokalizowane są w powiecie gorlickim, jeden w nowosądeckim – mówi dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Krakowie dr inż. Piotr Kempf.

– Rezerwaty przyrody wyznaczają regionalni dyrektorzy ochrony środowiska. Odbywa się to na podstawie przepisów ustawy o ochronie przyrody. Obecnie w Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Krakowie trwają prace nad przygotowaniem projektów zarządzeń wyznaczających poszczególne rezerwaty – dodaje regionalny dyrektor ochrony środowiska w Krakowie Rafał Rostecki. 

Konsultacje do 8 września

W ramach inicjatywy 100 rezerwatów na 100-lecie Lasów Państwowych przedstawiamy informacje o planowanych rezerwatach na terenie województwa małopolskiego i prosimy o ewentualne uwagi i wnioski.

– Jak wziąć udział w konsultacjach? Należy zapoznać się z propozycjami rezerwatów przyrody, a swoje uwagi lub opinie przesłać do nas, do RDOŚ w Krakowie, w terminie do dnia 8 września 2024 r. – tłumaczy regionalny dyrektor ochrony środowiska w Krakowie Rafał Rostecki.  

Wykaz planowanych rezerwatów wraz z mapami oraz tabelą uwag:
https://www.gov.pl/web/rdos-krakow/komunikat-w-sprawie-rozpoczecia-konsultacji-100-rezerwatow-na-100-lat-lasow-panstwowych

Uzupełnioną tabelę z uwagami należy przesłać na adres:
•    e-mail: sekretariat@krakow.rdos.gov.pl
•    pocztowy: Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Krakowie,
ul. Mogilska 25, 31-542 Kraków

RDOŚ, po zapoznaniu się z uwagami, dokona ich szczegółowej analizy oraz zasięgnie opinii Regionalnej Rady Ochrony Przyrody w Krakowie. Ostateczny projekt zarządzenia w sprawie powołania projektowanych rezerwatów zostanie uzgodniony z Wojewodą Małopolskim. Następnie Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Krakowie wyda zarządzenie w sprawie uznania za rezerwat przyrody, określając nazwę rezerwatu, jego położenie, przebieg granicy, cele ochrony oraz rodzaj, typ i podtyp rezerwatu przyrody, a także sprawującego nadzór nad rezerwatem. Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska jest wydawane jako powszechnie obowiązujący akt prawa miejscowego. Realny termin ustanowienia nowych rezerwatów to koniec 2024 roku.

Kozie Żebro

– To największy z planowanych rezerwatów. Jego powierzchnia to prawie 100 ha. Jest on zlokalizowany z gminie Uście Gorlickie. Celem ochrony jest w jego przypadku zachowanie lasów o charakterze naturalnym położonych w masywie Koziego Żebra, wraz z całą ich biologiczną różnorodnością, swoistą dla zachodniej części Beskidu Niskiego – podaje dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Krakowie dr inż. Piotr Kempf.

Projektowany rezerwat obejmuje północno-wschodnie i południowo-zachodnie stoki masywu Koziego Żebra w Beskidzie Niskim. W rezerwacie występują dobrze zachowane zbiorowiska żyznej buczyny karpackiej o wysokim stopniu naturalności, z dużymi zasobami wielkogabarytowego martwego drewna. Na terenie rezerwatu stwierdzono występowanie kilkunastu gatunków organizmów (chrząszczy, grzybów i porostów) będących tzw. reliktami puszczańskimi.

Markowiec-Gródek

Z kolei ten rezerwat – również zlokalizowany w gminie Uście Gorlickie – ma mieć ponad 66 ha.

– Projektowany rezerwat obejmuje grzbiety i stoki masywów Markowca i Gródka w Beskidzie Niskim. W rezerwacie tym również występują dobrze zachowane zbiorowiska żyznej buczyny karpackiej, duże zasoby wielkogabarytowego martwego drewna i relikty puszczańskie. To miejsce niewykorzystywane przez człowieka, w którym przyrodniczy czas się zatrzymał – dodaje dyrektor dr inż. Piotr Kempf.

Góra Chełm

Ten rezerwat będzie miał ponad 36 ha. Znajduje się na terenie gminy Ropa. Obejmuje północno-wschodnie stoki masywu góry Chełm w Górach Grybowskich – najdalej na zachód wysuniętym paśmie Beskidu Niskiego. Na terenie rezerwatu występują płaty zbiorowiska roślinnego jaworzyny z języcznikiem, będącego jednocześnie siedliskiem Natura 2000 (9180-2). Na wychodniach skalnych w rezerwacie oraz na rumowiskach występujących poniżej występuje języcznik zwyczajny – gatunek paproci objęty ścisłą ochroną gatunkową. W płatach tych łanowo występuje miesiącznica trwała. Obszar rezerwatu porośnięty jest buczyną z udziałem jawora sięgającym 20-30%.

Cisy w Wyskitnej

Z kolei ten rezerwat ma mieć powierzchnię ponad 5 ha. Mieści się w gminie Grybów. Obejmuje fragment lasu na skraju kompleksu leśnego Maślanej Góry w Górach Grybowskich – najdalej na zachód wysuniętym paśmie Beskidu Niskiego. Rezerwat obejmuje grunty zakupione przez Lasy Państwowe od właścicieli prywatnych w ramach projektu „Ochrona cisa pospolitego na terenie jednostek RDLP w Krakowie”.

Na terenie rezerwatu stwierdzono występowanie populacji ponad 1000 osobników cisa pospolitego – gatunku drzewa objętego ochroną gatunkową. Obszar rezerwatu porośnięty jest wielowiekową jedliną, w której wyraźnie zaznacza się udział cisa pospolitego (20%) oraz gatunków liściastych z przewagą dębu (20%). W rezerwacie zidentyfikowano florę, na którą składa się blisko 200 gatunków roślin naczyniowych, w tym kilkanaście gatunków zagrożonych i objętych ochroną gatunkową.

– W przypadku rezerwatu Cisy w Wyskitnej chodzi nam o zachowanie naturalnego stanowiska cisa pospolitego. Z kolei rezerwat Góra Chełm chcemy stworzyć, aby zachować zbiorowiska jaworzyny z języcznikiem zwyczajnym oraz wychodnie skalne. To cenne zasoby przyrodnicze, które chcemy chronić w jak najszerszym zakresie – dodaje dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Krakowie dr inż. Piotr Kempf.

Dotychczas

W województwie małopolskim jest aktualnie 86 rezerwatów przyrody, które chronią około 35 km2. Większość rezerwatów to obiekty małe – poniżej 10 ha (24) lub średnie (10–100 ha; 56). Rezerwatów powyżej 100 ha jest 7.

Ostatni utworzony rezerwat przyrody w Małopolsce to Góra Stołowa im. Ryszarda Malika, powołany w 2021 roku na terenie Nadleśnictwa Olkusz. Wcześniej utworzone rezerwaty to: Mogielica w roku 2011 na terenie Nadleśnictwa Limanowa oraz Pazurek w roku 2008 – także na terenie Nadleśnictwa Olkusz. *

– Projektowane nowe rezerwaty mają łącznie powierzchnię ponad 207 ha. To dla mnie, jako przyrodnika, niezwykle ważne, że tą formą ochrony otoczymy tak dużą powierzchnię. Małopolska jest piękna i cenna. Chrońmy to, co zostawiła nam przyroda. Dziękuję wszystkim, którzy przyłączają się do tej szczególnej przyrodniczej koalicji – podsumowuje wojewoda małopolski Krzysztof Jan Klęczar.

* https://panel.iop.krakow.pl/uploads/wydawnictwa_artykuly/c35b1a88815657e0f65c28b9886d75cb23db550a.pdf ; https://crfop.gdos.gov.pl/CRFOP/search.jsf