Historyk, doktor habilitowany nauk historycznych. Związany ze środowiskiem konspiracji niepodległościowej. W 2000 roku został dyrektorem Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie, który zorganizował od podstaw i uczynił jednym z najprężniej działających. W 2005 roku wybrany na prezesa IPN. Zginął 10 kwietnia 2010 r. w katastrofie lotniczej koło Smoleńska, w drodze do Katynia. Odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski i pośmiertnie Krzyżem Wielkim Orderu odrodzenia Polski. Od dziś imię Janusza Kurtyki nosić będzie skwer na os. Zielonym w Tarnowie.

W jego uroczystym otwarciu uczestniczyli: wicemarszałek Sejmu RP Ryszard Terlecki, sekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji i Nauki Włodzimierz Bernacki, posłowie: Urszula Rusecka, Anna Pieczarka, Wiesław Krajewski, Piotr Sak oraz I wicewojewoda małopolski Ryszard Pagacz. Obecni byli także zastępca prezesa IPN dr Mateusz Szpytma oraz zastępca dyrektora Oddziału IPN w Krakowie dr Michał Wenklar.

– Warto przypomnieć fragment listu Pana Premiera Jarosława Kaczyńskiego, który odczytał obecny tu dziś Pan Marszałek Ryszard Terlecki podczas uroczystości pogrzebowych Profesora Janusza Kurtyki: „Instytut Pamięci Narodowej kierowany przez swojego wielkiego Prezesa nieustannie narażał się tym, którzy w placówce tej chcieli widzieć raczej agencję narodowej amnezji, czy swoiste ministerstwo prawdy historycznej w republice politycznej poprawności”. Spotykamy się tutaj, przy skwerze, który nosić będzie imię Janusza Kurtyki, aby jasno powiedzieć „nie” dla takiej „narodowej amnezji”, półprawd, uproszczeń i kompromisów. Chcemy zachować pamięć o Januszu Kurtyce i kontynuować jego niedokończoną misję. Jak sam Profesor Kurtyka kiedyś powiedział, działania Instytutu Pamięci Narodowej to dla niego „próba budzenia narodu do wielkości poprzez przywracanie mu jego pamięci i odbudowę tożsamości”. To zadanie, w które każdy z nas może się włączyć – mówi wicewojewoda małopolski Ryszard Pagacz.