- „Nie o zemstę, lecz o pamięć wołają Ofiary”. Słowa te, stanowiące inskrypcję na pomniku, przed którym się gromadzimy, najsilniej oddają to, co chcemy dziś, w rocznicę „krwawej niedzieli”, wyrazić. Ta nasza pamięć nie może nikogo dziwić, bo ona jest dla nas wszystkich zobowiązaniem. Pamięć utrzymuje nas przy życiu, łagodzi ból i prowadzi do prawdy, której tak bardzo potrzebujemy. Wiemy bowiem, że tylko na fundamencie prawdy możemy budować wspólną przyszłość; że prawda oczyszcza z niesprawiedliwości; że wierność prawdzie daje podwaliny pod kształtowanie dobrych i uczciwych relacji pomiędzy narodami – mówi wojewoda małopolski Łukasz Kmita.
W 80. rocznicę krwawych wydarzeń, które stały się udziałem polskich rodzin z Kresów, oddano cześć wszystkim ofiarom ukraińskich nacjonalistów. Rocznicowe obchody przygotowane zostały wspólnie przez wojewodę małopolskiego Łukasza Kmitę i Instytut Pamięci Narodowej – Oddział w Krakowie. W wydarzeniu uczestniczyli także m.in. I wicewojewoda małopolski Ryszard Pagacz, przedstawiciele korpusu konsularnego: Wiaczesław Wojnarowski - konsul generalny Ukrainy w Krakowie, Dagmar Hillebrand - konsul Republiki Federalnej Niemiec w Krakowie, Nicolas Dubois - reprezentujący konsul generalną Francji w Krakowie, a także przedstawiciele służb mundurowych, instytucji publicznych i stowarzyszeń oraz mieszkańcy Krakowa.
Uroczystości rozpoczęła msza święta w kaplicy Zmartwychwstania Pańskiego na cmentarzu Rakowickim. Ich dalsza część odbyła się przy pomniku ofiar ukraińskiego ludobójstwa na Wołyniu.
- Oddajemy dziś hołd pomordowanym, niejednokrotnie w straszny sposób. Oddajemy hołd ich niezawinionej śmierci. Oni zginęli, bo byli Polakami. Oddajemy hołd krzykowi, z którym ginęli. Oddajemy hołd wsiom, które zniknęły z powierzchni ziemi. Oddajemy hołd przejmującej ciszy, która po nich została. Mord jest mordem. Nie można o tym zapominać. Trzeba nazwać rzeczy po imieniu – podkreśla wojewoda Łukasz Kmita.
- Nie jest przypadkowe to miejsce i nie jest przypadkowy ten czas. W Narodowym Dniu Pamięci Ofiar ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II Rzeczypospolitej Polskiej przywołujemy w naszych myślach te tragiczne wydarzenia, które przed ośmioma dekadami odcisnęły bolesne piętno na dziejach naszego Narodu i dotkliwie zraniły wiele polskich rodzin z Kresów. Trudno wobec tego dramatu przejść obojętnie i trudno go wymazać z pamięci rodzin 130 tysięcy Polaków, którzy zginęli w wyniku ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na terenie wschodnich, przedwojennych województw: wołyńskiego, lwowskiego, tarnopolskiego i stanisławowskiego – mówi wojewoda.
Wspólnie z kapelanem krakowskich środowisk niepodległościowych i kombatanckich o. Jerzym Pająkiem OFMCap na cmentarzu, u stóp pomnika, wybrzmiała modlitwa w intencji ofiar ludobójstwa. Odczytany został także Apel Pamięci, a następnie kompania honorowa Wojska Polskiego oddała salwę honorową.
Za sprawą odczytanych fragmentów wspomnień, w sposób szczególny wybrzmiał głos naocznych świadków „krwawej niedzieli”.
Głos ten słyszalny był także w innych zakątkach naszego województwa. Obchody Narodowego Dnia Pamięci Ofiar ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II Rzeczypospolitej Polskiej odbyły się m.in. w Tarnowie. Uczestniczył w nich I wicewojewoda małopolski Ryszard Pagacz.
Główne uroczystości miały miejsce pod Kurhanem Kresowym na Starym Cmentarzu w Tarnowie. Wcześniej w intencji ofiar modlono się w kościele pod wezwaniem św. M. Kolbego.
- Składane dzisiaj przez nas kwiaty i światła pamięci to dowód naszego szacunku, który chcemy oddać zamordowanym. To wreszcie wierność pamięci o wydarzeniach, które odcisnęły swoje piętno na kartach polskiej historii – mówi I wicewojewoda małopolski Ryszard Pagacz.
Tarnowskie uroczystości zakończyło wspólne odśpiewanie Roty.
***
W niedzielę 11 lipca 1943 roku ponad 100 miejscowości na Wołyniu zostało napadniętych wskutek skoordynowanej akcji Ukraińskiej Powstańczej Armii i formacji z nią powiązanych.
Zamieszkujący te miejscowości Polacy zostali brutalnie zamordowani. „Krwawa niedziela” była apogeum ludobójstwa dokonanego przez nacjonalistów ukraińskich na Wołyniu, w Małopolsce Wschodniej i w sąsiednich regionach okupowanej Rzeczypospolitej Polskiej.
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwalił w 2016 roku 11 lipca Dniem Pamięci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II Rzeczypospolitej Polskiej