Jest ich łącznie 469 w całej Małopolsce. To szkoły, przedszkola i biblioteki pedagogiczne, dla których zakupione zostaną książki i elementy wyposażenia. Wojewoda małopolski Łukasz Kmita ogłosił wyniki tegorocznego dofinansowania w ramach Priorytetu 3 „Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa 2.0 na lata 2021-2025”. W 2023 r. na ten cel do małopolskich placówek trafi kwota 2 881 040 zł.
– Jak mówił polski prozaik, poeta, felietonista Kornel Makuszyński, „Książka to mędrzec łagodny i pełen słodyczy, który puste życie napełnia światłem, a puste serca wzruszeniem”. Chociaż postęp techniki pozwala korzystać z literatury na różnego rodzaju nośnikach, nadal jej tradycyjna, książkowa forma pozostaje niezwykle ważna. Szczególnie najmłodsi czytelnicy właśnie w ten sposób poznają świat baśni, przygód i nauki. Współczesne biblioteki, zarówno te dostępne w dużych ośrodkach, jak i mniejszych miejscowościach, muszą nieustannie poszerzać i rozwijać swoją ofertę. Odpowiedzią na tę potrzebę są przyznawane już po raz kolejny rządowe środki finansowe. W tym roku w Małopolsce trafią one do 153 placówek wychowania przedszkolnego, 305 szkół, 2 bibliotek pedagogicznych i 9 filii bibliotek pedagogicznych. To właśnie tam półki wypełnią zarówna klasyka, jak i nowości literackie. To środki na zakup książek, ale też na wyposażenie bibliotek, jak i organizację spotkań autorskich, wystaw i konkursów - mówi wojewoda małopolski Łukasz Kmita.
Prawie 3 mln zł dla małopolskich placówek edukacyjnych
- Brzozówka, Niwka, Bogucice, Barwałd Średni czy Łukowica to tylko niektóre z miejsc, gdzie znajdują się placówki z tegorocznym wsparciem w ramach Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa. Na tej liście są także duże ośrodki: Kraków, Tarnów, Nowy Sącz. Przyznane środki, które wahają się od 1,5 tys. do nawet 12 tys. zł, to umocnienie roli tych placówek nie tylko jako ośrodków edukacyjnych, ale także jako centrów kulturalnych i społecznych. Wkład własny wynosił tylko 20%. Serdecznie gratuluję każdemu organowi prowadzącemu te podmioty. To inwestycja w rozwój młodego pokolenia – dodaje wojewoda Kmita.
W tym roku najwięcej podmiotów, którym przyznane zostało dofinansowanie, znajduje się w subregionie tarnowskim. Łącznie 115 placówek wychowania przedszkolnego, szkół i bibliotek z tego obszaru otrzyma w sumie 588 900 zł. Tylko w samym Tarnowie jest ich 10 (łączne wsparcie w wysokości 83 000 zł).
W subregionie krakowskim takich placówek jest 110, a łączne wsparcie finansowe dla nich wynosi 759 740 zł. Wśród nich aż 38 znajduje się na terenie miasta Krakowa (łączna kwota dofinansowania dla Krakowa to 272 500 zł).
Zarówno w Małopolsce Zachodniej, jak i subregionie nowosądeckim takich podmiotów jest po 84. Wysokość funduszy przyznanych Małopolsce Zachodniej to 564 500 zł, natomiast do subregionu nowosądeckiego trafi 452 400 zł. Warto wspomnieć, że tylko do Nowego Sącza powędruje 74 500 zł dla 10 podmiotów.
W subregionie podhalańskim dofinansowanych podmiotów jest 76. Do tych jednostek trafi łącznie 515 500 zł.
Pełna lista beneficjentów w 2023 r. w Małopolsce dostępna jest na stronie internetowej Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie: https://muw.pl/Narodowy_Program_Rozwoju_Czytelnictwa
Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa 2.0. na lata 2021-2025
Program jest kontynuacją programu rządowego (z lat 2016-2020), którego celem jest tworzenie warunków dla rozwoju czytelnictwa poprzez zapewnienie środków na realizację określonych przedsięwzięć i inicjatyw. W ramach Priorytetu 3 Programu wsparcie mogą otrzymać:
• w Kierunku interwencji 3.1. – placówki wychowania przedszkolnego – na zakup książek dla dzieci oraz działania promujące czytelnictwo,
• w Kierunku interwencji 3.2. – szkoły i biblioteki pedagogiczne – na zakup książek oraz elementów wyposażenia do bibliotek dzieci, oraz działania promujące czytelnictwo.
Na realizację Priorytetu 3 na 2023 rok w budżecie państwa zarezerwowano w skali kraju 29,5 mln zł. Ze środków na ten rok mogły skorzystać:
• publiczne i niepubliczne przedszkola oraz oddziały przedszkolne w publicznych i niepublicznych szkołach podstawowych,
• publiczne i niepubliczne: szkoły podstawowe, szkoły ponadpodstawowe (z wyłączeniem branżowych szkół II stopnia, szkół dla dorosłych i szkół policealnych prowadzących kształcenie w formie stacjonarnej lub zaocznej), szkoły artystyczne realizujące kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej lub liceum ogólnokształcącego,
• szkoły polskie oraz szkoły i zespoły szkół w Polsce oraz przy przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych i przedstawicielstwach wojskowych Rzeczypospolitej Polskiej działające w ramach Ośrodka Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą,
• publiczne i niepubliczne biblioteki pedagogiczne.
Wsparcie finansowe mogło być udzielone m.in. na zakup nowości wydawniczych, elementów wyposażenia biblioteki, a także sprzętu komputerowego i oprogramowania wykorzystywanego przez nauczyciela bibliotekarza czy na działania promujące czytelnictwo. W przypadku szkół środki mogą być przeznaczone na zakup książek, będących nowościami wydawniczymi i niebędących podręcznikami, w szczególności książek historycznych, w tym poświęconych historii Polski XX wieku, oraz lektur szkolnych, w tym książek opublikowanych drukiem lub na innym nośniku (w tym książek obrazkowych, mówionych i elektronicznych).
- W obecnej edycji programu na lata 2021-2025 najwięcej podmiotów objętych wsparciem mieliśmy w roku ubiegłym. Było ich wówczas 701. Łącznie placówki wychowania przedszkolnego, szkoły i biblioteki otrzymały w 2022 r. 3 207 420 zł. Rok wcześniej do 516 takich podmiotów trafiło 2 617 320 zł. Skala aplikacji złożonych do Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie na przestrzeni ostatnich lat pokazuje, że program cieszy się sporym zainteresowaniem. Jestem przekonany, że tendencja ta utrzyma się także w kolejnych latach – dodaje wojewoda małopolski Łukasz Kmita.
Szerzej o szczegółach programu można przeczytać na stronie Ministerstwa Edukacji i Nauki: https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/narodowy-program-rozwoju-czytelnictwa-20-edycja-2021-2025
Tak czytają Małopolanie
Z danych za 2021 r. przekazanych przez Urząd Statystyczny w Krakowie wynika, że w naszym województwie najwięcej bibliotek publicznych i placówek biblioteczno-informacyjnych znajduje się w powiecie krakowskim (65). Łącznie w całej Małopolsce jest ich 887.
Według przeprowadzonych badań, w tego typu placówkach zarejestrowanych było 544,8 tys. czytelników. Wśród nich największą grupę stanowią odbiorcy w wieku od 25 do 44 lat. W ciągu 2021 r. czytelnicy bibliotek publicznych wypożyczyli 8,5 mln woluminów księgozbioru oraz 178 tys. materiałów bibliotecznych stanowiących zbiory specjalne.
Średnio z usług jednej biblioteki publicznej w województwie małopolskim w 2021 r. skorzystało 769 czytelników.
Na koniec 2021 r. zbiory bibliotek publicznych i placówek biblioteczno-informacyjnych w Małopolsce liczyły 24,6 mln woluminów księgozbioru i 3,8 mln zinwentaryzowanych zbiorów specjalnych. Wśród licencjonowanych zbiorów elektronicznych, do których biblioteki opłaciły dostęp, największą grupę stanowiły książki elektroniczne (blisko 88%).
O stanie czytelnictwa w Polsce
Z ostatniego raportu o stanie czytelnictwa w Polsce przygotowanego przez Bibliotekę Narodową wynikają istotne obserwacje w kontekście zainteresowania książkami w dobie pandemii.
W marcu 2022 roku na pytanie o lekturę co najmniej jednej książki w ciągu 12 miesięcy poprzedzających badanie twierdząco odpowiedziało 38% respondentów. Tak rozumiany wskaźnik społecznego zasięgu książki w Polsce na podobnym poziomie kształtował się już od roku 2012. W 2019 roku lekturę co najmniej jednej książki zadeklarowało 39% badanych, w 2020 roku widoczny był wzrost do poziomu 42%, a w 2021 roku spadek do 34%. Najnowsze badanie skłania do wniosku, że czytelnictwo w Polsce wróciło do poziomu sprzed pandemii.
Tak jak dotychczas, czytelnicy książek to przede wszystkim osoby najlepiej wykształcone, częściej kobiety niż mężczyźni. Prawdopodobieństwo sięgnięcia po książkę maleje przy tym wraz z wiekiem – im starsi badani, tym mniej osób deklarujących lekturę.
Spośród różnego rodzaju praktyk lekturowych w czasie wolnym badani najczęściej wymieniali czytanie wiadomości w internecie i postów na portalach społecznościowych. Czytanie takich wpisów najatrakcyjniejsze jest dla osób najmłodszych. Na przeciwnym biegunie wyborów znajdują się gazety i czasopisma, na które wskazywali przede wszystkim respondenci powyżej 60. roku życia. I jesienią, i wiosną czytać książki w wolnym czasie chciało 11% badanych (15% kobiet i 8% mężczyzn).
Zamknięcie bibliotek w wyniku przepisów ogólnokrajowych lub z powodu miejscowego wzrostu zakażeń w latach 2020–21 ograniczyło dostęp do książek osobom rzadziej kupującym i mogło wpłynąć na niższy poziom czytelnictwa – spadek czytelnictwa jest podobny do zmniejszenia wypożyczeń z 18% do 13%, co dowodzi, jak ważną rolę pełnią biblioteki publiczne w utrzymaniu poziomu czytelnictwa.
https://www.bn.org.pl/raporty-bn/stan-czytelnictwa-w-polsce
Zestawienie podmiotów zakwalifikowanych do objęcia wsparciem w 2023 r.