Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej są nieodłącznym elementem małopolskiego krajobrazu. Opieka nad nimi jest naszym szczególnym obowiązkiem. Dziś, po wielu latach starań nastąpiło uroczyste zakończenie realizacji projektu pn. „Odtworzenie cmentarza wojennego nr 445 z I wojny światowej w Chrzanowie”. Koszt remontu wyniósł prawie 350 tys. zł. Środki na ten cel zostały zapewnione przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów z rezerwy ogólnej budżetu państwa: „Opieka nad miejscami pamięci narodowej oraz grobami i cmentarzami wojennymi”.
W wydarzeniu wzięli udział poseł Krzysztof Kozik, senator Andrzej Pająk oraz I wicewojewoda małopolski Ryszard Pagacz, który odczytał list skierowany przez wojewodę Łukasza Kmitę do uczestników uroczystości.
– Pamięć o przeszłości stanowi zobowiązanie dla nas wszystkich. Nie wolno nam zapominać o tym, że ziemia po której stąpamy, jest świadkiem doniosłych wydarzeń, które często zmieniały bieg dziejów. W nich odbija się wszystko to, co w minionych latach było udziałem naszych przodków. Słowa te stają się aktualne w sposób szczególny w takich miejscach, jak to, w którym się dziś gromadzimy. Wojenna nekropolia z okresu I wojny światowej jest niemym świadectwem okrucieństwa tamtych czasów. Jest to smutne, ale zarazem bardzo wymowne potwierdzenie tego, że każdy konflikt zbrojny jest z natury destrukcyjny, a jego nieuchronną konsekwencją są rzesze podległych żołnierzy. Tej bolesnej prawdzie przypominają nam odnowione w ostatnim czasie mogiły pochowanych tutaj żołnierzy armii austro-węgierskiej – napisał w liście wojewoda małopolski Łukasz Kmita.
Uroczystości na terenie cmentarza z udziałem asysty honorowej 6 Batalionu Powietrznodesantowego w Gliwicach rozpoczęły się od złożenia meldunku dowódcy garnizonu. Następnie została podniesiona flaga oraz odegrano „Mazurek Dąbrowskiego”. Odmówione zostały również modlitwy za zmarłych z zachowaniem poszczególnych obrzędów religijnych – obecni byli kapłani katolicki, greko-katolicki, prawosławny, ewangelicki oraz imam. Tuż potem odczytany został Apel Poległych i oddano salwę honorową. Na koniec delegacje złożyły kwiaty, a Orkiestra Wojskowa z Krakowa odegrała Pieśń Reprezentacyjną Wojska Polskiego.
W Miejskim Ośrodku Kultury, Sportu i Rekreacji w Chrzanowie odbył się natomiast wykład „Dzieje cmentarza wojennego nr 445 w Chrzanowie z okresu Wielkiej Wojny”, który wygłosił dyrektor chrzanowskiego Muzeum Kamil Krzysztof Bogusz.
– Miejsca takie jak chrzanowski cmentarz wojenny to jeden wielki pomnik przeszłości. To historia wydarzeń ważnych zarówno dla całego kraju, jak i samej Małopolski. Naszym obowiązkiem jest dbać o te miejsca i należycie oddawać hołd poległym – mówi I wicewojewoda małopolski Ryszard Pagacz.
Cmentarz założony jest na planie czworoboku, przylegającego z jednej strony do muru ogrodzeniowego cmentarza żydowskiego. Pierwotnie główny element cmentarza stanowił usytuowany przy północnym ogrodzeniu pomnik w formie wielostopniowego postumentu, zwieńczonego stelą z krzyżem łacińskim. W pobliżu południowo-wschodniego narożnika znajdował się wysoki, drewniany krzyż. Wzdłuż dłuższej osi cmentarza ciągnęły się rzędy ziemnych mogił oznaczonych drewnianymi krzyżami z tabliczkami imiennymi. Z dawnego wystroju cmentarza zachowały się fragmenty podstawy pomnika, ogrodzenia oraz zarysy mogił.
Cmentarz wojenny nr 445 powstał w 1914 r. Spoczywa na nim ponad 170 żołnierzy różnych narodowości, w tym polskiej, służących w armii austro-węgierskiej, którzy zginęli podczas I wojny światowej albo zmarli w wyniku choroby.
Wykonane w 2022 r. prace remontowe cmentarza wojennego objęły rekonstrukcję ogrodzenia, nagrobków, układu mogił oraz pomnika centralnego.
Podstawą do realizacji tego zadania przez gminę było Porozumienie w sprawie powierzenia zadania należącego do zakresu administracji rządowej, dotyczącego utrzymania grobów i cmentarzy wojennych znajdujących się na terenie gminy Chrzanów, pn. „Odtworzenie cmentarza wojennego nr 445 z I wojny światowej Chrzanowie”, zawarte 13 kwietnia 2022 r. pomiędzy Wojewodą Małopolskim a Burmistrzem Chrzanowa.