Tuż po rozpoczęciu wakacji – 1 lipca – na Wawelu zostaną udostępnione do zwiedzania długo przygotowywane wystawy stałe. Przede wszystkim będzie to Nowy Skarbiec Koronny – otwarty po wielomiesięcznej renowacji i w zupełnie nowej aranżacji, obejmującej trzykrotnie większą liczbę sal i mieszczący dzięki temu znacznie więcej eksponatów. Metamorfoza Zamku polega też na unowocześnieniu i modyfikacji Prywatnych Apartamentów Królewskich na I piętrze Zamku oraz Reprezentacyjnych Komnat Królewskich na II piętrze. W przestrzeni Prywatnych Apartamentów Królewskich również 1 lipca zostanie otwarta wystawa czasowa „Arcydzieła z kolekcji Lanckorońskich”, która potrwa do 2 października.

Udostępnieniu Nowego Skarbca Koronnego, Komnat Królewskich i wystawy „Arcydzieła z kolekcji Lanckorońskich” towarzyszyć będzie Festiwal Otwarcia. W jego inauguracji uczestniczyli wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński oraz wojewoda małopolski Łukasz Kmita.

Niech wszystkie drogi prowadzą na Wawel

– To jest wysiłek, który przekłada się na ogromną frekwencję, ale także efekt edukacyjny. Polskie muzea tuż przed pandemią odwiedziło 40 mln ludzi - przede wszystkim dlatego, że przygotowana oferta jest niezwykle nowoczesna i atrakcyjna – wskazał minister kultury i dziedzictwa narodowego - mówił wicepremier Piotr Gliński.

- W tej szczególnej chwili i w tym niezwykłym miejscu towarzyszy nam w pełni uzasadniona duma. Jeśli zapytamy, gdzie bije serce Polski, jej historii i kultury, odpowiedź jest tylko jedna. Tym większą troską obejmujemy Zamek Królewski na Wawelu, który dla kolejnych pokoleń Polaków jest drogocenną perłą i trwałym filarem naszych dziejów. Jest naszą wielką radością, że tak cenne pamiątki historyczne zostają na powrót udostępniane szerokiej publiczności. Dziękuję tym, którzy podzielając taką wrażliwość, przyczynili się do renowacji i przygotowania wystaw w bezprecedensowej aranżacji. To na Wawelu symbolicznie krzyżowały się drogi naszej historii i kultury. Niech zatem i teraz właśnie na Wawel – właśnie na te niezwykłe wystawy – prowadzą nasze drogi i myśli. Oto dziedzictwo wieków, które możemy odkryć na nowo! – mówił wojewoda małopolski Łukasz Kmita.

Festiwal Otwarcia

Na Festiwal Otwarcia składać się będzie szereg różnorodnych wydarzeń, w tym gra dla rodzin z dziećmi, mapping czy wykłady historyczne. To trzy dni (i noce), podczas których będą obowiązywać odmienne godziny zwiedzania, by jak najwięcej osób mogło świętować otwarcie Zamku po zakończonej metamorfozie.

Każdego wieczoru w dniach 1–3 lipca od godz. 21.30 aż do godz. 24.00 na dziedzińcu arkadowym będzie wyświetlany spektakularny mapping poświęcony historii Skarbca Koronnego Rzeczypospolitej Polskiej. W sobotę 2 lipca odbędzie się również gra terenowa zatytułowana „Klucz do Skarbca”, którą poprowadzą studenci historii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Uczestnicy będą musieli odnaleźć wskazane pamiątki po polskich władcach ukryte w wybranych przestrzeniach Zamku. Wiedza zdobyta podczas rozwiązywania zadań stanie się symbolicznym kluczem otwierającym drzwi do Skarbca, a uczestnicy w nagrodę będą mogli bezpłatne zwiedzić Nowy Skarbiec Koronny. 

Nowy Skarbiec Koronny Zamku Królewskiego na Wawelu – od 1 lipca 2022 roku

Najnowsza odsłona jednej z głównych stałych ekspozycji Zamku Królewskiego na Wawelu, prezentującej najważniejsze polskie pamiątki historyczne, zostanie udostępniona publiczności po wielkiej metamorfozie. Nowy Skarbiec Koronny, znajdujący się na parterze w północnym skrzydle zamku, nawiązuje do mieszczących się tu dawniej dwóch historycznych instytucji: Skarbca oraz Archiwum Koronnego. Od późnego średniowiecza aż do rozbiorów były one jednymi z najważniejszych atrybutów suwerenności Królestwa Polskiego, a następnie Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W Skarbcu przechowywano najcenniejsze insygnia władzy królewskiej,
w Archiwum – najważniejsze dokumenty państwowe. Ich zasoby nie były jednak ogólnodostępne, a pojedyncze precjoza wyjmowano ze Skarbca jedynie przy wyjątkowych okazjach, przede wszystkim na koronacje królewskie. Pierwszy pokaz insygniów odbył się dopiero w 1792 r. Trzy lata później, po trzecim rozbiorze Polski, zawartość Skarbca została zrabowana przez Prusaków, a następnie zniszczona.

Fundamentem ekspozycji są ocalałe po pruskiej grabieży pojedyncze zabytki ze staropolskiego Skarbca Koronnego, precjoza z królewskich i książęcych skarbców (m.in. Sobieskiego, Radziwiłłów, Sapiehów, Potockich), pamiątki po sławnych Polakach – monarchach, arystokratach i dowódcach, a także oznaki wysokich dystynkcji, dary dyplomatyczne i trofea. Pokaźny zestaw klejnotów oraz paradnych naczyń ze srebra i złota, wytwarzanych na specjalne zamówienia od XV do XVIII wieku, składa się na jeden z najważniejszych zbiorów kosztowności w Polsce.

Przebudowa ekspozycji trwa od listopada ubiegłego roku. Wystawę pomieszczono w dwunastu na nowo zaaranżowanych salach. Wyjątkowy charakter zbiorów wymaga ich specjalnego wyeksponowania, dostosowanego do rangi eksponatów oraz do oczekiwań współczesnego odbiorcy. Przestrzeń Skarbca zostanie zatem urządzona z uwzględnieniem szczególnej roli światła, które będzie stanowiło najważniejszy czynnik budujący atmosferę na wystawie. Metamorfoza Skarbca oznacza dla publiczności nowe spojrzenie na wyjątkową kolekcję i niezapomniane doświadczenie w kontakcie ze sztuką i historią.

– Ten skarbiec, udostępniony dziś w nowej aranżacji, to jedna z wielu inwestycji zrealizowanych na Wawelu. Ta inwestycyjna ofensywa trwa od dawna, ale w ostatnim czasie przyspieszyła o tyle, że otwierane są kolejne, dotychczas niedostępne miejsca – mówił podczas uroczystości wicepremier.

- To, co się tam znajduje, wywołuje oszołomienie, zwłaszcza srebrno-złota sala. Te dzieła były schowane, teraz porażają swoim pięknem i znaczeniem. Mamy do czynienia z najnowocześniejszą ekspozycją w Polsce. W Skarbcu prezentowane będą dzieła, których nigdy wcześniej nie pokazywano albo ostatni raz można było je widzieć 40 lat temu – mówi dyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu Andrzej Betlej.

Dotychczasowe koszty przygotowania nowego Skarbca Koronnego to blisko 14 mln zł, dotacja celowa Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego wyniosła 12,8 mln zł. Powiększenie przestrzeni Skarbca było możliwe dzięki przeniesieniu Archiwum Narodowego z Wawelu do budynku przy ul. Rakowickiej.

– Współpraca Wawelu, podobnie jak wielu innych instytucji muzealnych, z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ostatnich latach jest bardzo udana. Na Skarbiec Koronny przeznaczyliśmy prawie 13 mln zł, ale to dzięki pracy dyrektora i jego zespołu projekt został zrealizowany w zaledwie 11 miesięcy. Tam gdzie jest pasja, etos i misja można z satysfakcją przekazywać środki publiczne – zaznaczył prof. Piotr Gliński.

Nowa odsłona Komnat Królewskich – od 1 lipca 2022 roku

Wyjątkowa pozycja jedynej zachowanej w Polsce rezydencji królewskiej, jaką jest Zamek Królewski na Wawelu, zobowiązuje do podkreślenia jej wartości historycznych i artystycznych. Charakter wnętrz zamkowych został ustalony na początku XX wieku i oddaje ich przemiany – od renesansu i czasów jagiellońskich, poprzez okres wazowski, saski, aż do międzywojnia. Historyczne sale królewskiego pałacu są wypełnione cennymi eksponatami ze zbiorów malarstwa, ceramiki i szkła, mebli i zegarów, militariów, rzeźb, tkanin, złotnictwa oraz zabytkami sztuki w metalu. Nowa odsłona wnętrz Zamku Królewskiego jest realizowana od wielu miesięcy przez cały zespół pracowników Zamku, w tym kustoszy wszystkich wawelskich działów.

Prywatne Apartamenty Królewskie znajdują się na pierwszym piętrze pałacu, które już w trakcie budowy przeznaczone zostało na apartamenty monarchów oraz pomieszczenia dla świty królewskiej. W części sal przetrwały nienaruszone pożarami renesansowe stropy belkowo-kasetonowe oraz malowane fryzy podstropowe. Gotycko-renesansowy charakter mają zachowane na tym piętrze kamienne obramienia okien i drzwi.

Reprezentacyjne Komnaty Królewskie, zlokalizowane na drugim piętrze pałacu, obejmują m.in. dwie największe i najważniejsze sale – Poselską i Senatorską. Pierwsza z nich była miejscem obrad sejmów Rzeczypospolitej, służyła też jako sala tronowa i audiencjonalna oraz sądowa. Z kolei w Sali Senatorskiej, określanej w opisach jako domus regia lub aula superior, odbywały się posiedzenia Izby Wyższej Parlamentu.

Metamorfoza obejmie wszystkie sale zamku a w nowej aranżacji będzie można zobaczyć znacznie więcej obiektów. Będą to dzieła rzadko pokazywane, wiele z nich po konserwacji, trwającej czasem kilka lat. Znajdą się tu oczywiście słynne arrasy króla Zygmunta Augusta, portrety królewskie, obrazy mistrzów włoskich i niderlandzkich oraz renesansowe meble.

Wszystkie dzieła sztuki prezentowane w salach zamku zostaną uzupełnione o podpisy, przygotowane zgodnie ze standardami współczesnego muzealnictwa. Zwiedzanie historycznych wnętrz jedynej zachowanej w Polsce rezydencji królewskiej będzie zatem dostosowane do oczekiwań współczesnego odbiorcy. Mamy nadzieję, że będzie to niezapomniane doświadczenie.

Wystawa „Arcydzieła z Kolekcji Lanckorońskich” 1 lipca – 2 października 2022 roku

Wystawa będzie prezentacją trzech wyjątkowych obrazów pochodzących z dawnej wiedeńskiej kolekcji hrabiego Karola Lanckorońskiego, uważanej za jedną z najznakomitszych prywatnych kolekcji w Europie. Zbiory liczące około 800 dzieł malarstwa były zgromadzone w zbudowanym w latach 1892-1894 pałacu Lanckorońskich.

W pierwszych miesiącach II wojny światowej zostały skonfiskowane, a w latach 1943-1944 były stopniowo ewakuowane poza Wiedeń. Pałac został zniszczony w ostatnich miesiącach wojny, a spadkobiercy Karola Lanckorońskiego zdecydowali się osiąść na stałe w Szwajcarii i we Włoszech W 1947 roku syn Karola – Antoni Lanckoroński odzyskał rodzinne zbiory i wywiózł je z Austrii. Rodzinna kolekcja była częściowo rozprzedawana na rynku antykwarskim.

Dzieła sztuki z wiedeńskich zbiorów Karola Lanckorońskiego znajdują się dziś w muzeach i kolekcjach prywatnych na całym świecie. Nie wszystkie jednak zostały sprzedane. Najcenniejsza część kolekcji została w 1994 roku podarowana przez prof. Karolinę Lanckorońską polskim instytucjom kultury, w tym Zamkowi Królewskiemu na Wawelu, który otrzymał 87 obrazów, głównie włoskich, z wieków XIV–XVII. 85 dzieł z tego bezcennego daru można obejrzeć w nowej aranżacji w „Prywatnych Apartamentach Królewskich” na pierwszym piętrze Zamku.

Wyjątkowym wprowadzeniem do nowej ekspozycji obrazów z daru Karoliny Lanckorońskiej będzie czasowy pokaz kilku arcydzieł pochodzących z wiedeńskich zbiorów jej ojca, sprowadzonych specjalnie na tę okazję z muzeów zagranicznych.
Na Wawelu znajdą się trzy wysokiej klasy obrazy: „Św. Jerzy i smok” (ok. 1470 r.) Paola Uccella ze zbiorów National Gallery w Londynie, „Portret 21-letniej kobiety” (ok. 1530 r.) Bartholomaeusa Bruyna ze zbiorów Ackland Art Galery w Chapel Hill oraz „Towarzystwo w ogrodzie” (1661 r.) Barenda Graata ze zbiorów Rijksmuseum w Amsterdamie.

Niezwykłemu pokazowi tych arcydzieł będą towarzyszyć wydarzenia związane z obchodzonym właśnie Rokiem Karoliny Lanckorońskiej. 25 sierpnia przypada bowiem 20. rocznica jej śmierci. Ukaże się również publikacja, która przedstawi nie tylko historię, różnorodność oraz rangę kolekcji, lecz przypomni także postać niezwykłej donatorki i wielkiej polskiej patriotki – profesor Karoliny Lanckorońskiej.


Źródło: Zamek Królewski na Wawelu