Gdy rozpoczynała się epidemia, nikt nie przypuszczał, jak bardzo zmieni ona naszą rzeczywistość. Nikt też nie sądził, że jej skala będzie tak duża, że konieczne stanie się tworzenie szpitali tymczasowych. Obiekty, które służyły celom wystawienniczym czy sportowym, stawały się miejscem hospitalizacji pacjentów z COVID-19. Czas pokazał, jak bardzo szpitale tymczasowe były potrzebne. Dziś wracamy do normalności. Oznacza to zarówno „odmrażanie” łóżek „covidowych”, jak i wygaszanie szpitali tymczasowych.

Przed krakowską halą EXPO, w której jeszcze funkcjonuje największy małopolski szpital tymczasowy, wojewoda małopolski Łukasz Kmita przedstawił plan przywracania temu obiektowi pierwotnych funkcji. W briefingu uczestniczył również prezes Szpitala Specjalistycznego im. Ludwika Rydygiera w Krakowie Sp. z o.o. Artur Asztabski.

Rezerwa, która okazała się strategiczna
W ramach wypracowanej przez wojewodę małopolskiego Łukasza Kmitę wraz z dyrektorami małopolskich szpitali oraz Małopolskim Oddziałem Wojewódzkim Narodowego Funduszu Zdrowia koncepcji przygotowania do III fali epidemii koronawirusa SARS-CoV-2 – założono maksymalne wykorzystanie łóżek w szpitalach „bazowych” (do poziomu nawet 40% łóżek szpitalnych) oraz uruchomienie trzech szpitali tymczasowych. Model ten obejmował:

1. szpital tymczasowy utworzony w Centrum Urazowym Medycyny Ratunkowej i Katastrof położonym przy ul. Kopernika 50 oraz ul. Botaniczna 3 w Krakowie, tzw. CUMRIK, dla którego rolę szpitala patronackiego pełni Szpital Uniwersytecki w Krakowie – od początku funkcjonowania, tj. 26 października 2020 r., do 20 maja 2021 r. hospitalizowanych było w tym szpitalu 903 pacjentów;
2. szpital tymczasowy utworzony w ramach zespołu budynków w nieruchomości przy ul. Galicyjskiej 9 w Krakowie, w obiektach należących do Targi w Krakowie Sp. z o.o., dla którego rolę szpitala patronackiego pełni Szpital Specjalistyczny im. Ludwika Rydygiera w Krakowie – od początku funkcjonowania, tj. od 19 marca 2021 r. do 20 maja 2021 r., w szpitalu w EXPO Kraków hospitalizowanych było 452 pacjentów;
3. szpital tymczasowy utworzony na bazie 20 Wojskowego Szpitala Uzdrowiskowo-Rehabilitacyjnego z siedzibą przy ul. Świdzińskiego 4 w Krynicy-Zdroju, dla którego rolę szpitala patronackiego pełni Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Szpital im. dr. Józefa Dietla w Krynicy-Zdroju – od początku funkcjonowania, tj. 18 listopada 2020 r., do 20 maja 2021 r. hospitalizowano było w tym szpitalu 96 pacjentów.
   

- Dzięki szpitalom tymczasowym mieliśmy łącznie prawie 500 dodatkowych łóżek. Hospitalizowanych było w nich prawie 1400 pacjentów, w tym ponad 450 w krakowskiej hali EXPO. Utworzenie szpitali tymczasowych było projektem bezprecedensowym. Rząd Pana Premiera Mateusza Morawieckiego podjął taką decyzję, chcąc w jak najszerszym zakresie zabezpieczyć Polaków przed trzecią falą epidemii. Byliśmy na nią gotowi, zanim sytuacja nadeszła. Zrobiliśmy wszystko, co tylko było w naszej mocy, aby dać Polakom ochronę. Przeciwnik był nader trudny. Konieczne było wykorzystywanie najgłębszych rezerw. Szpitale tymczasowe – wobec eskalacji pandemii – okazały się rezerwą strategiczną. Trudno sobie wyobrazić, co by było, gdyby nie zostały przygotowane albo zostały przygotowane za późno – podkreśla wojewoda małopolski Łukasz Kmita.

- Dziękuję wszystkim, którzy byli zaangażowani w ich utworzenie w Małopolsce. To był wielki zbiorowy wysiłek organizacyjny, ale też ciężka codzienna praca personelu medycznego. To był nasz wspólny projekt – stworzyć w kilka tygodni od zera szpitale tymczasowe, które służyć będą Mieszkańcom. Od podstaw budowane były tam instalacje tlenowe. Od podstaw gromadziliśmy kadrę i sprzęt medyczny. Przeszliśmy przez ten skrajnie trudny czas, bo byliśmy zdeterminowani i gotowi na wszystko, na sięgnięcie po każde rozwiązanie, które umocni nasz potencjał w walce z COVID-19. W walce nader nierównej i wyczerpującej. Każda osoba, która wymagała pomocy, otrzymała ją. Koronawirus nas nie pokonał, bo byliśmy zjednoczeni wokół wspólnego celu. Będę to zawsze podkreślał: razem jesteśmy silniejsi. Małopolska pokazała w praktyce zasadę: wszystkie ręce na pokład. Jestem dumny z systemu, który został stworzony w Małopolsce. Jeszcze raz dziękuję wszystkim, którzy byli i są nadal zaangażowani w te działania – mówi wojewoda małopolski Łukasz Kmita.

Wygaszanie szpitala tymczasowego w EXPO Kraków
III falę epidemii mamy za sobą. Liczba pacjentów z COVID-19 cały czas spada. Aktualnie wynosi ona 476 (dane z 28.05.2021 r.). To wręcz nierealne, że jeszcze kilka tygodni temu – 6 kwietnia – w małopolskich szpitalach przebywało 3051 osób zakażonych koronawirusem.

Poprawa sytuacji epidemicznej pozwala „uwalniać” kolejne łóżka „covidowe”. Maksymalnie w Małopolsce było ich 4282. Decyzją wojewody małopolskiego Łukasza Kmity baza ta sukcesywnie dostosowywana jest do bieżących – zmniejszających się – potrzeb. Obecnie w szpitalach udostępnionych jest 1730 łóżek dla pacjentów z COVID-19. „Uwolnionych” zostało zatem ponad 2,5 tys. łóżek. Nie jest też zatem konieczne tak szerokie wykorzystanie szpitali tymczasowych.

Zgodnie z decyzją Ministra Zdrowia z 24.05.2021 r. dla Szpitala im. Ludwika Rydygiera świadczenia opieki  zdrowotnej w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 będą realizowane w szpitalu tymczasowym EXPO do 31.05.2021 r. włącznie. Już niebawem halę opuszczą ostatni pacjenci. Według dzisiejszego raportu jest tam jeszcze 9 osób. Lada moment zostaną wypisane do domu.

Zgodnie z decyzjami Ministra Zdrowia rozpoczęcie procesu przywracania do stanu pierwotnego obiektów należących do Targi w Krakowie Sp. z o.o. powinno nastąpić w terminie 1-15.06.2021 r. Do 15.07.2021 r. będą trwały prace związane z demontażem infrastruktury szpitalnej. Prace te będzie prowadziła Chemobudowa Kraków S.A., czyli firma, który zrealizowała wcześniej prace adaptacyjne.

W zakresie sprzętu zakupionego na rzecz szpitala tymczasowego w EXPO, jest przygotowywana umowa darowizny pomiędzy Skarbem Państwa reprezentowanym przez Wojewodę Małopolskiego a Urzędem Marszałkowskim (Województwo Małopolskie jest organem założycielskim dla Szpitala im. Rydygiera). Natomiast w zakresie sprzętu, który Szpital im. Rydygiera otrzymał z Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych decyzje podejmować będzie Minister Zdrowia albo Premier, zgodnie z ustawą o RARS (wojewoda jedynie opiniuje przekazanie sprzętu).

- 31 maja ostatni pacjent opuści mury szpitala tymczasowego w EXPO. Budowa tej placówki to był trudny projekt, którego budowa trwała miesiąc. Tworzyliśmy obiekt, który nigdzie wcześniej nie funkcjonował. Udało się utworzyć zespoły medyczne zarówno spośród pracowników Szpitala im. Rydygiera, jak i z osób delegowanych przez Pana Wojewodę. Serdecznie dziękuję wszystkim medykom pracującym w szpitalu tymczasowym, straży pożarnej oraz wojsku. To dzięki nim ta placówka funkcjonowała w trudnym dla Małopolski okresie – mówi prezes Szpitala Specjalistycznego im. Ludwika Rydygiera w Krakowie Sp. z o.o. Artur Asztabski.

- Dziękuję Panu Wojewodzie za przekazanie sprzętu z likwidowanego szpitala tymczasowego, który będzie teraz służył pacjentom w Szpitalu Specjalistycznym im. Ludwika Rydygiera w Krakowie – dodaje prezes Artur Asztabski.

Wszystkie ręce na pokład
Szpital tymczasowy w krakowskiej hali EXPO rozpoczął swą działalność 19 marca. Początkowo zostało przygotowanych 66 łóżek, w tym 10 respiratorowych. 6 kwietnia – po niespełna trzech tygodniach funkcjonowania – szpital uruchomił 300 łóżek, w tym 20 respiratorowych.

Nie udałoby się tego zrobić, gdyby nie wsparcie którego udzieliły inne placówki medyczne. Trzon zespołu szpitala tymczasowego powstał w oparciu o kadrę szpitala patronackiego. Natomiast, aby poszerzyć liczbę personelu, wydawaliśmy decyzje o oddelegowaniu do pracy w szpitalu w EXPO.

- Każdorazowo decyzje te uzgadniane były z kierownictwem poszczególnych szpitali, a rozwiązania wypracowywane tak, aby zapewnić ciągłość zadań w tych placówkach. Zakres oddelegowań był minimalny, czasowy i rozłożony równomiernie. Dziękuję wszystkim, którzy podjęli się pracy w szpitalach tymczasowych, ale też całemu personelowi, który każdego dnia był i jest nadal na pierwszej linii frontu walki z COVID-19 – podkreśla wojewoda małopolski Łukasz Kmita.

Na podstawie art. 47 ustawy z 5 grudnia 2008 roku o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi pod kątem EXPO Kraków wydaliśmy 312 decyzji – skierowań do pracy przy zwalczaniu epidemii dla:

• 172 lekarzy, w tym 5 lekarzy dentystów,
• 137 pielęgniarek,
• 2 położnych,
• 1 ratownika medycznego.

Według danych przekazanych przez Dział Zarządzania Zasobami Ludzkimi Szpitala Specjalistycznego im. Ludwika Rydygiera w Krakowie Sp. z o.o., pracę ze skierowań podjęły 142 osoby.

W związku ze zmniejszaniem liczby pacjentów i liczby łóżek w gotowości w szpitalu tymczasowym EXPO, a także planowanym zakończeniem realizacji świadczeń opieki zdrowotnej w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 w szpitalu tymczasowym w hali EXPO, decyzje Wojewody Małopolskiego kierujące do pracy przy zwalczaniu epidemii były sukcesywnie wygaszane.

CUMRiK i Krynica-Zdrój
Ogrom pracy został też wykonany w CUMRiK-u i szpitalu tymczasowym w Krynicy-Zdroju.

CUMRiK został uruchomiony jako pierwszy szpital tymczasowy w Polsce. Maksymalnie udostępnił dla pacjentów- „covidowych” 133 łóżka. Od 1 czerwca liczba uruchomionych łóżek zostanie zmniejszona do poziomu 78, w tym 54 dla pacjentów z potwierdzonym zakażeniem i 24 respiratorowych. Według raportu z 27.05.2021 r. jest tam obecnie 37 pacjentów. Zakładamy, że na razie szpital ten prowadził będzie hospitalizację pacjentów z COVID-19, docelowo stając się szpitalem pasywnym, gotowym do uruchomienia, jeśli zajdzie taka potrzeba. Ostateczne decyzje określające rolę CUMRiK-u zapadną niebawem.

Z kolei szpital tymczasowy w Krynicy-Zdroju stanowił wsparcie dla regionu nowosądeckiego jeszcze podczas II fali epidemii. W lutym 2020 roku jego działalność została wygaszona, by 24.03.2021 r. ponownie ją przywrócić. Uruchomiony został tam moduł 28-łóżkowy. Według raportu z 27.05.2021 r. przebywa tam jeszcze 2 pacjentów, ale z końcem maja szpital zakończy swą działalność.

Pod kątem wszystkich małopolskich szpitali tymczasowych od 23 października 2020 roku do 26 maja 2021 roku wydaliśmy łącznie 800 decyzji kierujących do pracy przy zwalczaniu epidemii na podstawie art. 47 ustawy z 5 grudnia 2008 roku o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.

Do wykorzystania przez placówki medyczne na 31 maja będzie 1725 łóżek dla pacjentów z COVID-19. W ciągu kilku następnych dni kolejne szpitale w Małopolsce będą wygaszały łóżka „covidowe”, pozostawiając 10 czerwca w dyspozycji 1463 łóżka dla pacjentów z COVID-19.

Na 1 czerwca 2021 roku sześć placówek zostanie odcovidowionych:

• Szpital Specjalistyczny im. J. Dietla w Krakowie,
• Szpital Specjalistyczny im. Ludwika Rydygiera w Krakowie,
• Szpital Zakonu Bonifratrów św. Jana Grandego w Krakowie,
• 5 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką SP ZOZ w Krakowie,
• Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Brzesku,
• Szpital Wojewódzki im. Św. Łukasza w Tarnowie.
  

W przygotowaniu są kolejne decyzje zmniejszające bazę łóżek w kolejnych placówkach medycznych

Wraca normalność
Dzienne liczby zakażeń w niczym nie przypominają już tych z początku kwietnia. Rekord padł 1.04.2021 r. Wtedy było ich 3067. Natomiast średnia liczba nowych zakażeń z dni 22-26.05.2021 wynosi ok. 86. W tym okresie średnia dobowa liczba wyjazdów karetek utrzymywała się na poziomie ok. 573. Tymczasem w pierwszym tygodniu kwietnia Zespoły Ratownictwa Medycznego wyjeżdżały w ciągu doby nawet ponad 860 razy.

Poniżej 30 ton spadło również dobowe zużycie tlenu w szpitalach – według ostatnich raportów wynosiło ono 23 420 kg na dobę, choć jeszcze kilka tygodni temu sięgnęło ono 63 ton na dobę. W małopolskich DPS-ach zakażony jest jeden mieszkaniec.

Co istotne, przyspiesza Narodowy Program Szczepień. Łącznie w Małopolsce (według danych z 27.05.2021 r.) wykonano 1 521 687 szczepień przeciwko COVID-19. Osób w pełni zaszczepionych jest blisko pół miliona: 457 166. Od 1 do 26 maja wykonano w Małopolsce 566 384 szczepień. Dla porównania – do końca I kwartału było ich 512 077, zaś w kwietniu 443 226. Najwięcej preparatów przeciwko COVID-19 podano w Krakowie: 629 617.

Szczepienia są też prowadzone w krakowskiej hali EXPO. Dotychczas wykonano ich tu ponad 87 tysięcy. Szpital tymczasowy kończy swoją działalność, ale szczepienia w tym miejscu będą prowadzone nadal.