Przygotowania do roku szkolnego to czas szczególny. Dzięki rządowym programom – takim jak „Rodzina 500 plus” czy „Dobry start” – początek roku szkolnego jest dla wielu rodziców łatwiejszy. Z kolei programy „Aktywna tablica” czy „Posiłek w domu i w szkole” pozwoliły poprawić warunki w wielu placówkach.

Trwająca epidemia przyniosła liczne nowe wyzwania. Koncepcję powrotu uczniów do szkół rząd premiera Mateusza Morawieckiego opracowywał już od dłuższego czasu. Model przygotowany przez Ministerstwo Edukacji Narodowej, we współpracy z Ministerstwem Zdrowia oraz Głównym Inspektoratem Sanitarnym, zakłada szereg działań pozwalających elastycznie reagować na zmieniającą się sytuację epidemiczną, a zarazem wspierać organy założycielskie odpowiedzialne za prowadzenie szkół i placówek oświatowych.

Pierwsze dni nowego roku szkolnego przynoszą informacje o tym, że większość szkół bez przeszkód funkcjonuje w formule tradycyjnej. Nade wszystko zaś widać, jak bardzo powrót do szkół i tradycyjnej formy edukacji był ważny dla uczniów, nauczycieli i rodziców.

W Małopolskim Urzędzie Wojewódzkim w Krakowie odbył się dziś briefing prasowy poświęcony realizacji w województwie małopolskim programów rządowych właśnie z perspektywy potrzeb szkolnych i wsparcia, które trafia zarówno bezpośrednio do szkół, jak i do rodziców. Podsumowaliśmy również pierwsze dni w małopolskich szkołach w kontekście aktualnej sytuacji epidemicznej.

W briefingu uczestniczyli: I wicewojewoda małopolski Zbigniew Starzec, małopolska kurator oświaty Barbara Nowak oraz p.o. z-ca małopolskiego komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej bryg. mgr inż. Piotr Słowiak.

Wsparcie dla rodziców w pokrywaniu wydatków szkolnych
Celem rządowego programu „Rodzina 500 plus”, uruchomionego w 2016 roku,  było częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, w tym z opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych. Wielu rodziców potwierdza, że właśnie podczas wakacji i na początku roku szkolnego szczególnie odczuwają, jak ogromne znaczenie w budżetach domowych ma świadczenie wychowawcze. Nieopodatkowane 500 zł, przyznawane co miesiąc na każde dziecko, to dla szeregu rodzin znaczący zastrzyk finansowy, pozwalający ze spokojem myśleć o zorganizowaniu dzieciom wakacyjnego wyjazdu czy przygotowaniach do roku szkolnego. Od początku trwania programu do końca sierpnia 2020 roku wypłacono w Małopolsce w ramach programu „Rodzina 500 plus” 11,5 mld złotych, a w sierpniu 2020 roku wsparcie otrzymało ponad 600 tys. dzieci z naszego województwa.

Strzałem w dziesiątkę okazał się też program „Dobry start”, wdrożony przez rząd Mateusza Morawieckiego w 2018 roku. Dzięki temu rozwiązaniu wszyscy uczniowie rozpoczynający rok szkolny (do ukończenia 20. roku życia) otrzymują 300 zł jednorazowego wsparcia na tzw. wyprawkę szkolną. Od 2019 roku objęci nim są również uczniowie szkół dla dorosłych i policealnych. W latach 2018-2019 do małopolskich rodzin trafiło w ramach programu „Dobry start” blisko 250 mln złotych. Świadczeniem tym w 2019 roku objętych było 419 tys. dzieci. Co istotne, zarówno „500 plus”, jak i „300 plus” to świadczenia, które są przyznawane niezależnie od dochodów rodziny.

Ważnym rozwiązaniem z perspektywy wydatków szkolnych jest dla rodziców także Karta Dużej Rodziny. To system zniżek i dodatkowych uprawnień dla rodzin wielodzietnych (mających na utrzymaniu co najmniej troje dzieci) – zarówno w instytucjach publicznych, jak i w firmach prywatnych. Posiadacze KDR mają możliwość tańszego korzystania z oferty podmiotów m.in. z branży spożywczej, paliwowej, bankowej czy rekreacyjnej. W lipcu 2020 roku KDR miała w Małopolsce ponad 372 tys. użytkowników. W stosunku do 2015 roku to wzrost o blisko 50% (w 2015 roku w Małopolsce było około 172 tys. użytkowników KDR).

„Posiłek w domu i w szkole”
Program „Posiłek w szkole i w domu” to kolejny wieloletni program, uruchomiony przez rząd Mateusza Morawieckiego w 2018 roku. Istotnym elementem tego programu jest to, aby zapewnić dzieciom i młodzieży w wieku szkolnym możliwość zjedzenia gorącego posiłku przygotowanego w stołówce szkolnej.

Program składa się z trzech modułów. W module I odbiorcami są dzieci i młodzież, zaś w module II – osoby starsze, w szczególności starsze, chore, niepełnosprawne, samotne. Trzeci moduł zakłada zorganizowanie, doposażenie lub poprawę standardu szkolnych stołówek.

W module I i II program przewiduje wsparcie finansowe gmin w udzieleniu pomocy w formie posiłku, świadczenia pieniężnego w postaci zasiłku celowego na zakup posiłku lub produktów do jego przygotowania albo świadczenia rzeczowego w postaci produktów żywnościowych do samodzielnego przygotowania posiłków.

W 2020 roku szacowana wysokość wsparcia z budżetu państwa w Małopolsce – z modułu I i II – wynosi blisko 46 mln złotych. Wsparciem objętych jest około 70 tys. osób (w tym prawie 37 tys. dzieci). Przynajmniej jeden gorący posiłek zapewnia 168 małopolskich gmin (92%).

Jeżeli zaś chodzi o moduł III, to w czerwcu 2020 roku Wojewoda Małopolski podpisał w jego ramach umowy dotacyjne z 37 gminami oraz 3 powiatami na wsparcie w uruchomieniu nowych lub modernizacji 60 stołówek szkolnych. Na realizację tych zadań przekazaliśmy organom prowadzącym publiczne szkoły podstawowe środki finansowe w łącznej wysokości blisko 4 mln złotych.

By w szkołach było jeszcze ciekawiej
Rządowe programy ukierunkowane są również  na to, aby poszerzać możliwości, które szkoły mogą zaoferować uczniom. Przykładem takiego narzędzia jest rządowy program rozwijania szkolnej infrastruktury oraz kompetencji uczniów i nauczycieli w zakresie technologii informacyjno-komunikacyjnych „Aktywna tablica”. Był on realizowany w latach 2017-2019. Jego głównym celem było umożliwienie wykorzystywania w procesie dydaktycznym nowoczesnych pomocy dydaktycznych i nowych technologii.

W ramach udzielonego wsparcia szkoły mogły zakupić: tablice interaktywne, projektory, głośniki lub inne urządzenia pozwalające na przekaz dźwięku, a także interaktywne monitory dotykowe. W ciągu 3 lat trwania programu wsparciem objęte zostały łącznie 1 303 szkoły z województwa małopolskiego. Łączna kwota wsparcia wyniosła blisko 18 mln złotych.

Obecnie w Ministerstwie Edukacji Narodowej trwają prace nad przygotowaniem kolejnej edycji programu na lata 2020-2024.

Z kolei szkolne biblioteki mogą się rozwijać dzięki „Narodowemu Programowi Rozwoju Czytelnictwa”. Jest on realizowany w latach 2016-2020. Priorytet 3 dotyczy wspierania organów prowadzących szkoły oraz biblioteki pedagogiczne w zakresie rozwijania zainteresowań uczniów przez promocję i wspieranie czytelnictwa dzieci i młodzieży, w tym zakup nowości wydawniczych.

W ciągu 5 lat trwania programu wsparciem objętych zostało łącznie 1 496 szkół z województwa małopolskiego, 4 biblioteki pedagogiczne oraz 9 filii bibliotek pedagogicznych. Łączna kwota wsparcia wyniosła ponad 11 mln złotych.

Obecnie Ministerstwo Edukacji Narodowej wraz z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego prowadzą prace nad przygotowaniem kolejnej edycji programu na lata 2021-2025.

Wsparcie dla dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej w okresie epidemii
Warto wspomnieć też o projekcie „Wsparcie dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej w okresie epidemii COVID-19”. Województwo małopolskie otrzymało z niego prawie 7 mln złotych. W ramach projektu mogą zostać zakupione: laptopy, komputery stacjonarne, oprogramowanie, sprzęt audiowizualny, a także maseczki, rękawiczki czy środki dezynfekujące oraz wyposażenie miejsc kwarantanny/izolacji – wszystko to, co może okazać się przydatne w przypadku konieczności realizacji zdalnego nauczania.

W ramach planowanych działań w Małopolsce możliwe jest objęcie dofinansowaniem ponad 2200 podmiotów pieczy zastępczej (rodzin zastępczych, rodzinnych domów dziecka, placówek opiekuńczo-wychowawczych) z 22 powiatów.

Bezpieczny powrót do szkoły
Początek roku szkolnego 2020/2021 był szczególny, ale też bardzo wyczekiwany ze względu na to, że nauka znów mogła rozpocząć się w trybie stacjonarnym. Aby powrót do szkoły był bezpieczny, Ministerstwo Zdrowia – w ramach wsparcia udzielanego organom prowadzącym – przekazało do szkół, placówek oświaty i przedszkoli środki ochrony indywidualnej.

Do małopolskich placówek trafiło łącznie (w trzech turach): 1 549 200 maseczek, 423 880 l płynu dezynfekcyjnego oraz 2940 termometrów bezdotykowych. W dystrybucję tych środków zaangażowane były wszystkie komendy powiatowe i miejskie PSP z województwa małopolskiego. Środki te trafiały tam z Agencji Rezerw Materiałowych i następnie przy wsparciu samorządów, a także strażaków i druhów oraz Wojewódzkiej Inspekcji Transportu Drogowego w Krakowie były dostarczane do szkół, placówek oświaty i przedszkoli. W działaniach tych uczestniczyło 339 strażaków i druhów PSP i OSP oraz 157 strażackich pojazdów.

Elastyczne reagowanie na zmieniającą się sytuację
Przypomnijmy. Dyrektor szkoły lub placówki w rozumieniu przepisów ustawy Prawo oświatowe ze względu na aktualną sytuację epidemiczną mogącą stwarzać zagrożenie dla zdrowia uczniów może zawiesić zajęcia na czas oznaczony za zgodą organu prowadzącego, wyłącznie po uzyskaniu pozytywnej opinii właściwego miejscowo państwowego powiatowego inspektora sanitarnego. Nieuzyskanie opinii właściwego miejscowo państwowego powiatowego inspektora sanitarnego lub uzyskanie opinii negatywnej powoduje, że nie ma podstaw prawnych do wprowadzenia innego trybu nauczania niż tryb stacjonarny.

Jak podało Ministerstwo Edukacji Narodowej, zgodnie z informacjami uzyskanymi od kuratorów oświaty na podstawie danych od dyrektorów, 11 września br. w Polsce w trybie stacjonarnym pracowało 48 310 przedszkoli, szkół i placówek oświatowych, co oznacza 99,64% placówek pracujących w tradycyjny sposób. 50 placówek pracuje w trybie zdalnym (0,10%), zaś 124 (0,26%) w mieszanym.

Szkoły w Małopolsce – jak przekazała kurator Barbara Nowak – w większości działają w trybie stacjonarnym. Na ponad 4,8 tys. szkół, placówek i przedszkoli – tylko 22 szkoły w województwie funkcjonują w trybie hybrydowym (np. dzieci z jednej klasy czy kilku klas w szkole uczą się zdalnie).

- Rządowe programy stanowią kompleksową i wielowymiarową ofertę wsparcia, które jest szczególnie istotne z perspektywy potrzeb szkolnych. Środki, które trafią do rodziców, to inwestycja w rozwój dzieci i realne narzędzie wyrównywania szans. Dzięki tym działaniom udaje się zapewnić dzieciom ciepły posiłek w szkole, ale też poprawić i unowocześnić wyposażenie szkół. Od paru lat już samo kompletowanie „wyprawki szkolnej” jest dużo łatwiejsze niż wcześniej dzięki programom „Dobry start” i „Rodzina 500 plus”. W tym roku stanęliśmy przed szczególnym wyzwaniem, jakim była walka z epidemią, prowadzenie edukacji w formie zdalnej, a potem wyczekiwane przywrócenie tradycyjnej formy nauki. Dokładamy wszelkich starań, aby powrót do szkół był bezpieczny. Kluczem w tych działaniach, jak i we wszystkich dotyczących epidemii koronawirusa, jest elastyczność, dostosowywanie środków do zmieniającej się sytuacji, a zarazem ścisła współpraca ze wszystkimi zaangażowanymi podmiotami, za którą pragnę bardzo serdecznie podziękować – podsumowuje wicewojewoda Zbigniew Starzec.