Dzisiaj odbyło się robocze spotkanie zespołu zadaniowego powołanego 12 lipca 2019 r. przez wojewodę małopolskiego Piotra Ćwika do oceny stanu zanieczyszczenia powietrza w gminie Skawina.
Przypomnijmy, że dodatkowe działania – zarówno w postaci powołania zespołu, jak i zintensyfikowanych badań Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Krakowie – zostały uruchomione w związku z niepokojącymi sygnałami dotyczącymi stanu powietrza wokół terenów byłej Huty Aluminium w Skawinie oraz w kontekście m.in. danych opublikowanych przez Urząd Miasta i Gminy Skawina.
Zaznaczmy, że stan powietrza był dotychczas regularnie monitorowany przez WIOŚ. Podczas dzisiejszego spotkania omówiono wyniki ostatnich badań Inspektoratu przy współpracy z Centralnym Laboratorium Badawczym Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, które zostały przeprowadzone w Skawinie.
Gdzie przeprowadzono badania?
WIOŚ zaprezentował wyniki badań prowadzonych przez dwie stacje pomiarowe znajdujące się w lokalizacji odpowiadającej miejscu, w którym prowadził badania Urząd Miasta i Gminy Skawina. Wyniki WIOŚ opracowane są na podstawie zarówno urządzenia mobilnego, jak i stacjonarnego, mającego docelowo znajdować się w obszarze badanym.
Urządzenia zainstalowane zostały na stacji Ogrody w centrum Skawiny oraz w dodatkowej stacji na terenie strefy przemysłowej w Skawinie.
Jak przeprowadzono badania?
Inspekcja Ochrony Środowiska jako służba powołana do monitorowania stanu powietrza posługuje się określoną referencyjną metodologią i testowanymi urządzeniami. Taką samą metodologią i takimi samymi urządzeniami posługują się inne inspektoraty ochrony środowiska w Polsce. Zarówno metodologię, jak i rodzaj urządzeń stosowanych do pomiarów określają przepisy prawa.
Badania prowadzone przez Centralne Laboratorium Badawcze GIOŚ Oddział w Krakowie są w pełni zgodne z prawodawstwem polskim i europejskim w tym zakresie, a wszystkie urządzenia pomiarowe objęte są nadzorem metrologicznym.
Co badano?
Badania dotyczyły zagrożeń, które według obecnej wiedzy powinny być kontrolowane w kontekście oceny stanu powietrza. Z grupy lotnych związków organicznych (LZO) WIOŚ wybrał grupę substancji najbardziej szkodliwych i agresywnych. Referencyjnymi metodami ciągłymi przebadano benzen, toluen, etylobenzen, o-m-p-ksylen.
Zwróćmy w tym miejscu uwagę, że badania Urzędu Miasta i Gminy Skawina przedstawiają LZO jako całość według jednej nieokreślonej skali – nie wydzielają poszczególnych substancji. Substancją prezentowaną w sposób wyodrębniony jest tam tylko formaldehyd. Zaznaczmy przy tym, że normy dla LZO jako grupy związków nie istnieją. Normy istnieją dla określonych substancji, które są zaliczane do LZO.
W swoich badaniach WIOŚ oznaczył także poziom folmaldehydu.
Jakie są wyniki badań?
Wyniki badań prowadzonych przez WIOŚ w dniach 12-19 lipca 2019 r. wykazały, że stężenia najbardziej uciążliwych substancji z grupy lotnych związków organicznych są na niskim poziomie. Wszystkie wyniki mieszczą się w normie.
Wyniki pomiarów prowadzonych referencyjnymi metodami ciągłymi od momentu zamontowania przyrządów nie potwierdziły wysokich stężeń rejestrowanych przez czujnik zainstalowany przez miasto Skawina.
Obydwa urządzenia pomiarowe WIOŚ miały podobne wskazania.
RAPORT WIOŚ
Jak pracuje urządzenie Urzędu Miasta i Gminy Skawina?
Wyniki podawane przez urządzenie Urzędu Miasta i Gminy Skawina budzą poważne wątpliwości.
Po pierwsze, pojawiają się w nich sprzeczności, np. stężenia sumaryczne są mniejsze niż stężenia pojedynczej substancji. Jak wiadomo, suma nie może być mniejsza od jednego ze składników.
Przykładem mogą być wskazania formaldehydu, który to związek jest jedną ze składowych LZO, a którego wartości wykazywane przez czujnik nie spadają praktycznie poniżej 40 ppb, gdy w tym samym czasie czujnik LZO wskazuje wartości w okolicach „zera”.
Po drugie, urządzenie Urzędu Miasta i Gminy Skawina pokazuje bardzo nietypowe skoki stężeń w krótkich okresach. Wskazuje to na bardzo duże prawdopodobieństwo, że aparat, którym Miasto dokonywało pomiarów, uległ rozregulowaniu. Dodatkowo urządzenie działa bez jakiegokolwiek nadzoru technicznego, co oznacza, że nie ma możliwości reagowania na anomalne zachowania urządzenia.
Po trzecie, urządzenie zainstalowane przez Miasto w strefie przemysłowej nie wykonuje pomiarów zgodnie metodyką referencyjną lub równoważną. Urządzenie to nie jest objęte nadzorem metrologicznym, nie posiada wykazanej równoważności do metod referencyjnych, nie istnieją zapisy potwierdzające wykonywania okresowych wzorcowań i sprawdzeń pod kątem zapewnienia jakości wyników badań. Dodatkowo producent urządzenia nie podaje, jakie konkretnie substancje są mierzone.
Czy dodatkowe urządzenie Urzędu Miasta i Gminy Skawina było potrzebne?
Centralne Laboratorium Badawcze GIOŚ Oddział w Krakowie od początku roku zgłaszał gotowość do instalacji dodatkowej stacji pomiarowej w strefie przemysłowej Skawiny. Po stronie Miasta pozostawało wskazanie miejsca i doprowadzenie energii elektrycznej do podłączenia stacji. Liczymy, że tę stację pomiarową Inspektoratu uda się w końcu zamontować.
Ustalenia ze spotkania
1. Raport WIOŚ zostanie niezwłocznie przesłany Burmistrzowi Skawiny z prośbą o jak najszybsze przekazanie wyników mieszkańcom.
2. Do Burmistrza zostanie skierowane pismo apelujące o głębszą refleksję w zakresie komentowania wyników generowanych przez nieakredytowane i niecertyfikowane urządzenia pomiarowe oraz weryfikowania takich wyników w oparciu o współpracę z powołanymi do tego służbami. Działania niekorespondujące z tą zasadą niepotrzebnie wywołują zbiorowy niepokój i wprowadzają dezinformację.
3. Wystosowana zostanie także prośba do Burmistrza Miasta o wspólną pracę z udziałem przedstawicieli WIOŚ i CLB GIOŚ oraz mieszkańców w zakresie monitoringu i oceny działania urządzenia wykorzystanego przez miasto.
4. Wojewoda zwrócił się do Głównego Inspektora Ochrony Środowiska o udostępnienie dodatkowego urządzenia pomiarowego, które oceni zarówno stężenie poszczególnych składników, jak i ich grup (spectrum), a tym samym pozwoli w jeszcze szerszym zakresie zdiagnozować stan powietrza w Skawinie i przedstawić stężenie poszczególnych składników na szerszym tle.