Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji przygotowało kampanię pt. „Narkotyki i dopalacze zabijają”. Jej hasło brzmi: „Szkoda Ciebie na takie patoklimaty”. Kampania jest organizowana w ramach Programu ograniczania przestępczości i aspołecznych zachowań „Razem bezpieczniej im. Władysława Stasiaka” na lata 2018-2020. Ma ona na celu zwiększenie świadomości młodych ludzi o niebezpieczeństwach związanych z zażywaniem narkotyków i dopalaczy, a także konsekwencji zarówno zdrowotnych, prawnych, jak i społecznych uzależnienia.

- Zachęcamy media, szkoły, organizacje pozarządowe czy jednostki samorządowe do przyłączenia się do tej kampanii. Na stronie Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie w zakładce „Narkotyki i dopalacze zabijają” zgromadzone będą materiały, które można wykorzystać w takich działaniach edukacyjnych. Nie od dziś wiadomo, że profilaktyka w przypadku walki z dopalaczami ma kluczowe znaczenie. Warto kolejny raz przypomnieć młodym ludziom, jakie są zagrożenia związane z uzależnianiami i że nie warto ryzykować. Dziękuję wszystkim, którzy już zaangażowali się w działania na rzecz walki z dopalaczami i walki o młodych ludzi, bo też taki jest wymiar tych działań: nie pozwolić, aby przez narkotyki o dopalacze stracili oni najlepsze lata swojego życia – mówi wojewoda małopolski Piotr Ćwik.

Policja: narkotyki i dopalacze to nie eksperymentowanie, ale przestępstwo
- Małopolska Policja od szeregu lat efektywnie prowadzi działania wymierzone w środowiska wprowadzające do obrotu różne substancje psychoaktywne, których posiadanie jest zabronione. Równolegle w ramach walki z nowymi substancjami psychoaktywnymi prowadzone są działania profilaktyczne skierowane do nauczycieli, rodziców, a w głównej mierze do uczniów szkół. Początek kampanii daje możliwość dotarcia do kolejnych grup młodych ludzi i wyposażenia ich w wiedzę z zakresu szkodliwości eksperymentowania z narkotykami i dopalaczami, a także konsekwencjami prawnymi dotyczącymi ich posiadania, udzielania i wprowadzania do obrotu – podkreśla komendant wojewódzki Policji w Krakowie nadinsp. dr Krzysztof Pobuta.

 Środki zastępcze popularnie nazywane dopalaczami stanowią bardzo poważne zagrożenie dla zdrowia czy życia dzieci. Te substancje (w postaci m.in. proszku, suszu, tabletek czy substancji wziewnych), działające na ośrodkowy układ nerwowy, oferowane są zwykle w atrakcyjnych, kolorowych, „niewinnie” wyglądających opakowaniach. Ich dystrybucją  zajmują się nielegalne stacjonarne punkty sprzedaży lub oferowane są przez Internet pod nazwą artykułów kolekcjonerskich, często z umieszczonym komunikatem „Produkt nie do spożycia”. Niebezpieczeństwo zażywania tzw. dopalaczy wynika z faktu, że  ich skład chemiczny nie jest znany, może podlegać wahaniom i modyfikacjom. Nigdy nie wiadomo, jak po ich zażyciu zareaguje konkretny organizm.

Jednym z priorytetowych zadań małopolskiej Policji jest dbanie o bezpieczeństwo dzieci i młodzieży. Dlatego też od lat Policja prowadzi szerokie działania profilaktyczne w tym zakresie – zarówno z poziomu Komendy Wojewódzkiej Policji w Krakowie, jak i wszystkich komend miejskich i powiatowych Policji naszego województwa. Na spotkaniach z uczniami emitowane są m.in. spoty i krótkie filmy pokazujące destrukcyjny wpływ substancji psychoaktywnych na organizm młodego człowieka. W 2018 r. było przeprowadzonych 10942 spotkań z uczniami, w których informowano  m.in. o zagrożeniach związanych z utratą zdrowia czy życia w związku z użyciem dopalaczy, a także przekazywano wiedzę z zakresu odpowiedzialności karnej osób, które wytwarzają i wprowadzają do obrotu narkotyki i nowe substancje psychoaktywne.

Spotkania profilaktyczno-edukacyjne małopolskich policjantów w zakresie narkotyków oraz dopalaczy skierowane są również do nauczycieli i rodziców. W trakcie szkoleń z pedagogami omawiane są m.in. aspekty terminologiczne i definicyjne. Charakteryzowane są najpopularniejsze dopalacze, mechanizmy działania na zdrowie i zachowanie człowieka, jak również kwestie prawne substancji psychoaktywnych. Policjanci uczulają nauczycieli pod kątem używania i metod dystrybucji  nowych substancji psychoaktywnych oraz udzielają wskazówek do profilaktyki dopalaczowej w środowisku rodzinnym i szkolnym. Równolegle wykorzystywane są walizki profilaktyczno-edukacyjne w szkoleniu dla nauczycieli/rodziców jako materiał poglądowo-dydaktyczny w celu zwiększenia wiedzy o środkach psychoaktywnych oraz środkach zastępczych (każda komenda miejska/ powiatowa Policji dysponuje takimi walizkami edukacyjnymi). W 2018 roku w województwie małopolskim policjanci przeprowadzili 5823 szkoleń dla nauczycieli/pedagogów.

Równolegle z działaniami profilaktycznymi małopolska Policja od lat prowadzi działania kryminalne skierowane w handel substancjami psychoaktywnymi. W ostatnich latach policjanci doprowadzili do likwidacji na terenie województwa wszystkich nielegalnych stacjonarnych punktów sprzedaży, które w swojej ofercie miały dopalacze.

Ponieważ sprzedaż dopalaczy odbywa się także przez Internet, do działań kryminalnych włączeni zostali policjanci z Wydziału do Walki z Cyberprzestępczością Komendy Wojewódzkiej Policji w Krakowie. To dzięki ich działaniom wirtualne sklepy czy też poszczególni indywidualni sprzedawcy znikają z przestrzeni internetowej. W ubiegłym roku w Krakowie zlikwidowano także grupę przestępczą trudniącą się sprzedażą dopalaczy na telefon  i dowozem ich poprzez kurierów do klientów.

W 2018 r. zabezpieczono różnego rodzaju narkotyki o czarnorynkowej wartości 6,8 mln złotych. W ubiegłym roku ujawniono ponad 10 tys. przestępstw związanych z obrotem czy posiadaniem środków odurzających. Bardzo dobre rozpracowanie środowiska dilerów pozwoliło na osiągnięcie bardzo wysokiej wykrywalności w tej dziedzinie wynoszącej 98,4%. Najczęściej popełnianymi przestępstwami z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii były:
- art. 62 ust. 1 – 3823 osoby (posiadanie narkotyków),
- art. 58 ust. 1 – 788 osób (udzielanie narkotyków),
- art. 59 ust.1 – 3644 osoby (handel narkotykami).
Najczęściej spotykanymi narkotykami na rynku były: marihuana, NSP, dopalacze, amfetamina oraz tabletki gwałtu.
 
Wszystkie te działania mające na celu ograniczenie  wytwarzania i wprowadzania do obrotu środków zastępczych oraz nowych substancji psychoaktywnych, a także szeroko rozumiana profilaktyka w tej dziedzinie nie mogłyby się odbyć bez współdziałania różnych podmiotów. Małopolska Policja od lat prowadzi ścisłą współpracę z Wojewódzką Stacją Sanitarno-Epidemiologiczną, jak również  z Kuratorium Oświaty w Krakowie.

Obecna kampania daje możliwość dotarcia do kolejnych rzeszy młodych ludzi z praktyczną wiedzą o skutkach stosowania dopalaczy, jak i konsekwencjach prawnych ich używania. Da również możliwość dotarcia do opiekunów młodych ludzi, których policjanci chcą nauczyć,  jak rozpoznawać, czy dziecko bierze narkotyki lub dopalacze oraz co należy w takim przypadku zrobić.

Sanepid: nadzór i edukacja
Działania podejmowane przez Państwową Inspekcję Sanitarną w zakresie zwalczania nowych narkotyków w Małopolsce prowadzone są dwutorowo: poprzez stały, bieżący nadzór oraz edukację.

W ramach prowadzonego nadzoru nad przestrzeganiem przepisów dotyczących zakazu wytwarzania, przywozu i wprowadzania do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej środków zastępczych lub nowych substancji psychoaktywnych – skuteczne działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej doprowadziły do zamknięcia wszystkich sklepów (stacjonarnych) na terenie województwa małopolskiego, w których prowadzona była sprzedaż dopalaczy. Na osoby, które złamały zakaz wprowadzania do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej środków zastępczych lub nowych substancji psychoaktywnych, zostały nałożone kary pieniężne w łącznej kwocie 2 130 000,00 zł.

Na terenie województwa małopolskiego w roku 2018 r. odnotowano 237 zgłoszeń zatruć lub podejrzeń zatruć środkami zastępczymi lub nowymi substancjami psychoaktywnymi!

Jarosław Foremny, małopolski państwowy wojewódzki inspektor sanitarny, ostrzega: -Nawet najmniejsza dawka dopalacza może okazać się śmiertelna! Nie warto ryzykować własnego zdrowia i życia!

Ponadto organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w każdym małopolskim powiecie podejmują szereg działań profilaktyczno-edukacyjnych skierowanych do określonych grup odbiorców.

W ramach tych działań w 2018 r. organizowano konferencje i szkolenia dla pedagogów, nauczycieli, dyrektorów szkół, rodziców oraz młodzieży szkół podstawowych, gimnazjalnych oraz ponadgimnazjalnych. Bezpośrednio przeszkolonych zostało ponad 6000 uczniów tych szkół oraz ponad 2000 rodziców i pedagogów szkolnych. Bardzo ważnym elementem w podejmowanych przez Państwową Inspekcję Sanitarną działaniach z zakresu zwalczania nowych narkotyków jest funkcjonowanie bezpłatnej infolinii aktywnej całą dobę: 800-060-800.

- Poprzez zwalczanie sprzedaży środków zastępczych (dopalaczy) oraz dzięki prowadzonym działaniom edukacyjnym chcemy chronić młodych ludzi przed śmiertelnymi skutkami, jakie niesie za sobą zażywanie tych środków – mówi Jarosław Foremny.

Koalicja dla Bezpieczeństwa Dzieci i Młodzieży
W ubiegłym roku z inicjatywy małopolskiej kurator oświaty Barbary Nowak utworzona została Koalicja dla Bezpieczeństwa Dzieci i Młodzieży. Celem Koalicji jest walka z zagrożeniami m.in. poprzez identyfikowanie obszarów zagrożeń, inicjowanie rozwiązań w odpowiedzi na konkretne zdiagnozowane problemy, wspólne metody działań, kampanie informacyjne, szkolenia.

Dotychczasowe skoordynowane i długofalowe działania powołanego interdyscyplinarnego zespołu przyczyniły się do podnoszenia poziomu bezpieczeństwa dzieci i młodzieży w Małopolsce.

Na stronie internetowej Koalicji oraz na kanale Bezpieczne Dziecko dostępne są materiały filmowe obrazujące zagrożenia związane z używaniem środków odurzających przez dzieci i młodzież. Ekspertem przedstawiającym tę tematykę jest asp. szt. Robert Bretner z Wydziału Prewencji Komendy Wojewódzkiej Policji w Krakowie. Na cykl składa się 10 odcinków:

1.    Dopalacze – oddasz życie za złudzenia?,
2.    Marihuana i kannabinoidy,
3.    Beta-katynony,
4.    Depresanty,
5.    Psylocybiny,
6.    Sterydy anaboliczno-androgenne,
7.    Pigułka gwałtu,
8.    Degradacja organizmu,
9.    Zaburzenia psychiczne,
10.    Profilaktyka.