Polak - Węgier.. Wspólna pamięć o I wojnie światowej
2018-07-19
W dniach 15-19 lipca br. odbyła się wycieczka do Polski ok. 500 Węgrów, którzy przyjechali do nas specjalnym pociągiem o nazwie GALICJA EKSPRES. Było to pierwsze na taką skalę przedsięwzięcie, któremu patronowało Ministerstwo Obrony Węgier - Instytut i Muzeum Historii Wojen.

We wtorek 17 lipca grupa ok. 200 osób udała się do Przemyśla, aby na tamtejszych cmentarzach z I wojny światowej oddać hołd spoczywającym na nich węgierskim żołnierzom. Kolejny dzień, tj. 18 lipca, został przeznaczony na odwiedzenie trzech cmentarzy na terenie województwa małopolskiego.

Węgierskim turystom towarzyszył dowódca Instytutu i Muzeum dr płk Vilmos Kovács oraz konsul generalna Republiki Węgier w Krakowie dr Adrienne Körmendy. W imieniu wojewody małopolskiego w uroczystościach brała udział dyrektor Wydziału Rewaloryzacji Zabytków Krakowa i Dziedzictwa Narodowego Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie Joanna Florkiewicz-Kamieniarczyk. Pociąg GALICJA EKSPRES odjechał do Budapesztu 19 lipca z dworca w Płaszowie żegnany m.in. przez wicewojewodę małopolskiego Józefa Gawrona.

Florynka
W Małopolsce Węgrzy najpierw odwiedzili cmentarz wojenny nr 126 we Florynce (gmina Grybów). Powstał on w latach 1915-1918. Autor projektu cmentarza pozostaje nieznany. Głównym elementem cmentarza jest pomnik w formie kolumny, zwieńczonej figurą ptaka (prawdopodobnie turula – legendarnego ptaka w mitologii węgierskiej) zrywającego się do lotu.

Pochowano tu 87 żołnierzy z armii austro-węgierskiej (80 Węgrów z 30. Pułku Piechoty Honwedu i 16 z armii rosyjskiej). Większość z pochowanych poległa 13 grudnia 1914 r.

Cmentarz w czerwcu tego roku poddany został konserwacji, za którą zapłaciło Ministerstwo Obrony Węgier.

Łużna
Kolejnym punktem programu była Łużna. Wycieczka zgromadziła się w kościele parafialnym w Łużnej, gdzie Węgrzy wysłuchali historii bitwy gorlickiej oraz informacji o powstaniu cmentarza wojennego nr 123 w Łużnej.

Jest on usytuowany na wzgórzu Pustki, gdzie 2 maja 1915 r. w ramach operacji gorlickiej przełamana została obrona rosyjska. Cmentarz powstał w latach 1915-1918. Autorem pierwszych koncepcji urządzenia obiektu był polski rzeźbiarz Jan Szczepkowski. Później kierownictwo prac przejął znany słowacki rzeźbiarz i architekt Dušan Jurkovič. Główny element architektoniczny stanowi monumentalna, drewniana kaplica (gontyna) projektu Dušana Jurkoviča, do której prowadzą kamienne schody.

Układ cmentarza obejmuje kilkanaście kwater i mniejszych zgrupowań mogił połączonych siecią alejek. W najbardziej reprezentacyjnym miejscu znajdują się kwatery żołnierzy węgierskiej obrony krajowej, oznaczone kamiennymi pomnikami z motywem korony św. Stefana. Niżej położone są kwatery wadowickiego 56. pułku i tarnowskiego 57. pułku piechoty, złożonych głównie z Polaków.

Na mogiłach znajdują się nakryte dwuspadowym daszkiem drewniane krzyże z tabliczkami, na których umieszczone są informacje o pochowanych. Na cmentarzu spoczęły szczątki 912 żołnierzy z armii austro-węgierskiej, 65 z armii niemieckiej oraz 227 z armii rosyjskiej. Znane są nazwiska 649 pochowanych. Wśród poległych znajdują się żołnierze różnych narodowości, w tym m.in. Polacy, Węgrzy, Niemcy, Słowacy, Czesi, Rosjanie.

W 1985 r. w pożarze spłonęła kaplica, stanowiąca główny element cmentarza. W latach 2013–2014 kaplica została odbudowana w ramach projektu współfinansowanego ze środków europejskich, który realizowała gmina Łużna.

Na cmentarzu w latach 2013-2016 przeprowadzono szereg prac restauratorsko-konserwatorskich obejmujących renowację pomników na kwaterach, bramy ogrodzenia, kamiennych schodów, uczytelnienie zarysów mogił. Na krzyżach zostały zamontowane tabliczki z informacjami o pochowanych.

W 2016 r. cmentarz został wyróżniony Znakiem Dziedzictwa Europejskiego.

Limanowa
Ostatnim odwiedzonym miejscem był cmentarz nr 368 w Limanowej, który powstał w latach 1916-1917 według projektu Gustawa Ludwiga. Cmentarz założony został na wzgórzu Jabłoniec, na którym w grudniu 1914 r. toczyły się walki, stanowiące kulminacyjny punkt bitwy pod Limanową. 11 grudnia 1914 r. żołnierze 9. pułku huzarów wyparli wojska rosyjskie ze wzgórza. W boju na Jabłońcu poległ dowódca pułku – pułkownik Othmar Muhr. Głównym elementem cmentarza jest kaplica – mauzoleum, w którym pochowano poległego dowódcę. W okresie międzywojennym jego szczątki ekshumowano i przewieziono do rodzinnej miejscowości.

W gronie węgierskich turystów był wnuk pułkownika Ottmara Muhra, Albert Muhr.

Na cmentarzu pochowano 140 żołnierzy z armii austro-węgierskiej, 1 z armii niemieckiej, 297 z armii rosyjskiej poległych w okresie I wojny światowej. Znane są nazwiska 122 pochowanych.

Cmentarz, z uwagi żywą na Węgrzech pamięć o walkach węgierskich huzarów pod Limanową, jest regularnie odwiedzany przez gości z Węgier. Dla Węgrów ma podobne znaczenie jak dla Polaków cmentarz na Monte Casino.

wycieczka Węgrów 1wycieczka Węgrów 2wycieczka Węgrów 3wycieczka Węgrów 4wycieczka Węgrów 5wycieczka Węgrów 6wycieczka Węgrów 7wycieczka Węgrów 8wycieczka Węgrów 9wycieczka Węgrów 10wycieczka Węgrów 11wycieczka Węgrów 12
Podziel się:
wstecz    do góry     drukuj