– Przekazujemy dziś informacje dotyczące szeroko rozumianej pomocy społecznej w województwie małopolskim, z uwzględnieniem kwestii pracowniczych, czyli m.in. wynagrodzeń. W dużej części są to zadania własne realizowane przez samorząd, ale są też takie obszary, za które odpowiedzialność spoczywa tylko na administracji rządowej. Tu możemy przywołać chociażby sytuację środowiskowych domów samopomocy, które – jeśli chodzi o poziom wynagrodzeń – są chyba w najlepszej sytuacji spośród tych wszystkich jednostek, o których mówimy. W podejmowanych przez nas działaniach traktujemy partnersko samorządy – prowadzimy z nimi ciągły dialog. Przekazując środki na realizację zadań, zwracamy również uwagę na to, aby były one dystrybuowane na podwyżki wynagrodzeń – powiedział wojewoda małopolski Piotr Ćwik.
Dziś w Małopolskim Urzędzie Wojewódzkim w Krakowie odbył się briefing prasowy dotyczący sytuacji pracowników socjalnych i pracowników pomocy społecznej w województwie małopolskim. W spotkaniu z mediami – obok wojewody – uczestniczył również dyrektor Wydziału Polityki Społecznej Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie Jacek Kowalczyk.
– Zadania realizowane przez jednostki organizacyjne pomocy społecznej mają szeroki zakres. Na ich obsługę przekazywane są odpowiednie środki. Przykładowo, w 2018 r. koszty obsługi w zakresie świadczeń wychowawczych w województwie małopolskim wyniosły 33 mln złotych, z czego samorządy wydatkowały nieco ponad 32 mln złotych. (…) Mając na uwadze, że sytuacja wynagrodzeń w domach pomocy społecznej wymaga poprawy, w 2018 r. dwukrotnie zwiększona została wysokość maksymalnej kwoty dotacji na jedno miejsce dotowane – z 2 410 złotych do 2 930 złotych. (…) Wysokość wynagrodzeń pracowników socjalnych zależy od polityki lokalnej i bezpośrednio od decyzji władz. Nie zależy to od wielkości samorządu, ani od jego zasobności – mówił dyrektor Jacek Kowalczyk.
1. Świadczenie wychowawcze
- gminom przysługują koszty obsługi na poziomie 1,5% otrzymanej dotacji na świadczenie wychowawcze,
- należne gminom koszty obsługi w 2018 r. wynosiły 33 mln zł, z czego samorządy wydatkowały nieco ponad 32 mln zł, niewykorzystane środki stanowiły ponad 800 tys. zł,
- 24 gminy ze 182 (ok. 13%) wydatkowały z przysługujących im kosztów obsługi co najwyżej 1,45%,
- najmniejszy poziom wydatkowania na koszty obsługi z otrzymanej dotacji wyniósł 0,88%.
2. Dodatki wychowawcze i dodatki do zryczałtowanej kwoty
- powiatom przysługują koszty obsługi na poziomie 1% otrzymanej dotacji na dodatek wychowawczy i dodatek do zryczałtowanej kwoty,
- należne powiatom koszty obsługi w 2018 r. wynosiły prawie 153 tys. zł, z czego samorządy wydatkowały nieco ponad 150 tys. zł, niewykorzystane środki to prawie 3 tys. zł,
- tylko 2 powiaty z 22 (ok. 9%) wydatkowały z przysługujących im kosztów obsługi co najwyżej 0,90%.
3. Świadczenia rodzinne, świadczenia z funduszu alimentacyjnego oraz zasiłki dla opiekunów
- gminom przysługują koszty obsługi na poziomie 3% otrzymaj dotacji na świadczenia,
- należne gminom koszty obsługi w 2018 r. wynosiły ponad 28,2 mln zł, z czego samorządy wydatkowały 27,7 mln zł, niewykorzystane środki stanowiły ponad 500 tys. zł,
- 63 gminy ze 182 (ok. 35%) wydatkowały z przysługujących im kosztów obsługi co najwyżej 2,95%,
- najmniejszy poziom wydatkowania na koszty obsługi z otrzymanej dotacji wyniósł 2%.
4. Jednorazowe świadczenie w wysokości 4 000 zł
- gminom przysługują koszty obsługi na poziomie 3% otrzymaj dotacji na świadczenia,
- należne gminom koszty obsługi w 2018 r. wynosiły ponad 48 tys. zł, z czego samorządy wydatkowały 47,5 tys. zł,
- 125 gmin ze 182 (ok. 69%) wypłacało świadczenia,
- 64 ze 125 gmin wydatkowały na koszty obsługi 100%,
5. Dobry Start – gminy
- koszt realizacji programu przez gminę wynosi 10 zł za jedno dziecko albo jedną osobę uczącą się, na które ustalane jest prawo do świadczenia dobry start,
- należne gminom koszty obsługi w 2018 r. wynosiły blisko 4 mln zł, z czego samorządy wydatkowały 3,9 mln zł, niewykorzystane środki wyniosły 62,5 tys. zł,
- na wynagrodzenia i inne środki dla osób realizujących zadania związane z realizacją programu, gmina i powiat przeznacza nie mniej niż 80% dotacji otrzymanej na koszty realizacji,
- na wynagrodzenia gminy wydatkowały ponad 3 mln zł,
- 3 gminy na wynagrodzenia wydały 100% środków przeznaczonych na koszty obsługi,
- 104 gminy ze 182 (ok. 57%) wydały na wynagrodzenia powyżej 80% dotacji otrzymanej na koszty realizacji.
6. Dobry Start – powiaty
- koszt realizacji programu przez powiat wynosi 10 zł za jedno dziecko albo jedną osobę uczącą się, na które ustalane jest prawo do świadczenia dobry start,
- należne powiatom koszty obsługi w 2018 r. wynosiły blisko 31 tys. zł, z czego wykorzystały prawie wszystko,
- na wynagrodzenia i inne środki dla osób realizujących zadania związane z realizacją programu, gmina i powiat przeznacza nie mniej niż 80% dotacji otrzymanej na koszty realizacji,
- na wynagrodzenia powiaty wydatkowały blisko 30 tys. zł,
- najmniejszy poziom wydatkowania na koszty obsługi z przysługującej dotacji wyniósł 89%,
- 15 powiatów ze 22 (ok. 68%) wydatkowało na wynagrodzenia 100% środków przeznaczonych na koszty obsługi.
7. Wydawanie decyzji w sprawach świadczeniobiorców innych niż ubezpieczeni spełniających kryterium dochodowe
- wysokość dotacji wynosi nie więcej niż 102 zł za wydanie jednej decyzji,
- gminy wydatkowały na realizację zadania blisko 500 tys. zł,
- w 2018 r. - 98 gmin ze 182 (ok. 54%) wydało decyzje w ww. zakresie.
8. Karta Dużej Rodziny
Koszty na realizację zadania wynoszą:
- 13,89 zł – przyznanie Karty Dużej Rodziny dla jednej nowej rodziny w gminie,
- 5,45 zł – przyznanie karty wyłącznie rodzicom, którzy mieli na utrzymaniu co najmniej troje dzieci,
- 2,79 zł – przyznanie kolejnej karty w rodzinie, przyznanie nowej karty osobie, która była już jej posiadaczem oraz w przypadku stwierdzenia utraty prawa do posiadania karty,
- 1,40 zł – wydanie dodatkowej formy karty lub wydanie duplikatu.
- środki należne i przekazane gminom w 2018 r. na realizację zadania wyniosły blisko 120 tys. zł.
9. Domy Pomocy Społecznej
- dwukrotnie w ciągu 2018 r. zwiększono, z wyrównaniem od początku roku, wysokość maksymalnej kwoty dotacji na jedno miejsce dotowane: z kwoty 2 410 zł na 2 930 zł,
- przy każdorazowym zwiększeniu stawki kierowany był apel do prezydentów miast i starostów powiatów województwa małopolskiego o wnikliwą analizę poziomu wynagrodzeń w domach pomocy społecznej oraz podjęcie działań mających na celu poprawę tej sytuacji, poprzez przeznaczenie możliwie największej części z otrzymanych środków na wynagrodzenia dla pracowników DPS,
- w związku z podniesieniem stawki w lipcu 2018 roku (pierwsza zmiana), umożliwiono jednostkom samorządu terytorialnego dokonanie korekt comiesięcznych informacji o miejscach i kosztach za okres styczeń – sierpień 2018 roku, w przypadku gdyby koszty ponoszone w kolejnych miesiącach 2018 roku dotyczyły podniesienia wynagrodzeń pracowników z wyrównaniem od 1 stycznia 2018 roku (a otrzymywana dotacja w okresie styczeń – sierpień 2018 była niższa niż dotacja maksymalna). Z tej możliwości skorzystało jedynie 5 powiatów.
- od 1 maja 2019 roku, z wyrównaniem od 1 stycznia 2019 roku, podwyższeniu ulega wysokość kwoty dotacji na jedno miejsce w domach pomocy społecznej dla mieszkańców przyjętych przed 1 stycznia 2004 roku oraz przyjętych ze skierowaniami wydanymi przed tym dniem i wynosić będzie 2 662 zł (wzrost o 106 zł). Zwiększenie to możliwe było dzięki wygospodarowanym w budżecie Wojewody środkom i ma na celu poprawę sytuacji finansowej domów pomocy społecznej w Małopolsce, a zwłaszcza wynagrodzeń pracowników tych domów. Ponadto, w tym roku, Wojewoda Małopolski podejmuje dalsze działania w celu zwiększenie budżetu o środki z rezerwy celowej, co umożliwi dalsze podniesienie kwoty dotacji.
10. Dofinansowanie utrzymania ośrodka pomocy społecznej, w tym wypłata dodatku 250 zł dla pracowników socjalnych realizujących prace socjalną w środowisku.
- w 2018 r. dofinansowanie wyniosło ponad 27,6 mln zł, w tym 3,5 mln zł wypłata dodatku 250 zł dla pracowników socjalnych.
11. Wypłacanie wynagrodzenia za sprawowanie opieki,
- na obsługę zadania gminie przysługuje 1,5% otrzymanej dotacji,
- należne powiatom koszty obsługi w 2018 r. wynosiły ponad 48 tys. zł,
- jedynie 92 gminy ze 182 (ok. 51%) wykorzystały w 100% przysługujące im koszty.
Jednostki samorządu terytorialnego otrzymują ponadto środki na realizację zadań (środki na obsługę tych zadań gminy otrzymują w ramach środków na utrzymanie ośrodka pomocy społecznej):
1) organizowanie i świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi – zadanie realizowane przez 88 gmin (ok. 48%) za nieco ponad 7 mln zł,
2) organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych w ramach programu „Opieka 75+”– zadanie realizowały 32 gminy (ok. 18%) za 255 tys. zł, usługi świadczyło 90 opiekunów (ok. 46 etatu),
3) tworzenie mieszkań chronionych dla osób niepełnosprawnych, posiadających orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego, całościowych zaburzeń rozwojowych lub epilepsji oraz osób niewidomych – zadanie zrealizowały 4 gminy, utworzono 5 mieszkań chronionych za kwotę 314 tys. zł,
4) wieloletni rządowy program „Pomoc państwa w zakresie dożywiania” (obecnie: „Posiłek w szkole i domu”) – zadanie realizowane przez wszystkie gminy w województwie, na realizację którego wydatkowano dotację w wysokości 38,6 mln zł,
5) asystent rodziny, w tym w ramach programu „Za życiem” – do programu przystąpiło 163 gminy (ok. 90%) gdzie na zatrudnienie asystentów wydatkowano 3,5 mln zł,
6) koordynator rodzinnej pieczy zastępczej – do programu przystąpiły 22 powiaty1, gdzie na zatrudnienie wydatkowano 1,4 mln zł,
7) zasiłki stałe – zadanie realizowane przez wszystkie gminy w województwie, na realizację którego wydatkowano dotację w wysokości 70 mln zł,
8) zasiłki okresowe – zadanie realizowane przez wszystkie gminy w województwie, na realizację którego wydatkowano dotację w wysokości 37 mln zł,
9) zasiłki celowe na usuwanie skutków noszących znamiona klęsk żywiołowych – o wsparcie w tym zakresie wystąpiło 7 gmin (3%) na kwotę 109 tys. zł,
10) ośrodki wsparcia, w tym w ramach programu „Za życiem” zadanie realizowane przez 39 gmin (21%) oraz 17 powiatów (77%) na kwotę 54 mln zł.
Zróżnicowanie wynagrodzeń pracowników socjalnych, pracowników pomocy społecznej
Wynagrodzenia pracowników socjalnych OPS (wg stanu na 30 czerwca 2018 r.)
Pracownicy socjalni ogółem:
Średnie wynagrodzenie brutto (bez: nagród, premii, dodatków, w tym dodatku określonego w art. 121 ust. 3a ustawy o pomocy społecznej): 3 056 zł (mediana 3 000 zł) – od 1 976 zł (Spytkowice koło Nowego Targu) do 4 162 zł (Przeciszów)
w tym:
pracownicy socjalni, którzy świadczą pracę socjalną w środowisku.
Średnie wynagrodzenie brutto: 3 019 zł – od 2 116 zł (Szczurowa) do 4 162 zł (Przeciszów)
Gminy z najniższym wynagrodzeniem: Spytkowice k. NT, Libiąż, Podegrodzie, Szczurowa.
Gminy z najwyższym wynagrodzeniem: Przeciszów, Wolbrom, Poronin, gm. Nowy Targ.
Wynagrodzenia pracowników socjalnych OPS są bardzo zróżnicowane i w zależności od zajmowanego stanowiska (od pracownika socjalnego do starszego specjalisty pracy socjalnej – koordynatora) w ubiegłym roku wynosiły średnio od 1 797 zł do 6 290 zł.
Z przeprowadzonej analizy wynika, że w przypadku ośrodków pomocy społecznej poziom wynagrodzeń pracowników socjalnych nie jest determinowany wielkością gminy ani też liczbą realizowanych zadań, natomiast zależy od indywidualnej polityki finansowej w danej gminie.
Działania służb Wojewody podnoszące kwalifikacje pracowników socjalnych (konferencje, szkolenia, projekty itp.)
Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej, szkolenie kadr pomocy społecznej należy do zadań samorządu województwa i powiatu, natomiast wojewoda w miarę swoich możliwości i kompetencji, włącza się również w te działania. Przykładowo:
- Szkolenia dla pracowników socjalnych OPS w ramach programu „Czyste powietrze” w roku 2018:
Liczba gmin uczestniczących w szkoleniach– 143
Liczba przeszkolonych pracowników socjalnych – 173
W ramach kontynuacji w roku 2019 planowane jest przeszkolenie 427 pracowników socjalnych woj. małopolskiego ze 145 gmin (w tym 25 nie biorących udziału w szkoleniach w roku 2018);
- Wydział Polityki Społecznej MUW w Krakowie przy współudziale Komendy Wojewódzkiej Policji organizuje od 2015 roku szkolenia dla pracowników jednostek organizacyjnych pomocy społecznej w zakresie podniesienia poziomu bezpieczeństwa zawodowej kadry pomocy społecznej
W okresie od 2015 r. do 2018 r. przeszkolono łącznie 691 pracowników pomocy społecznej z 84 jednostek w Małopolsce,
- W 2018 roku zorganizowano 2 spotkania informacyjno-szkoleniowe dla OPS nt. kwestii związanych z wdrożeniem usprawnień organizacyjnych w ośrodku pomocy społecznej z wykorzystaniem art. 110a ustawy pomocy społecznej w celu oddzielenia pracy socjalnej od postępowań administracyjnych, w których wzięli udział kierownicy i pracownicy z 87 ośrodków pomocy społecznej.
Ponadto, kwestie kwalifikacji oraz szkoleń pracowników są przedmiotem kontroli prowadzonych w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej.