Każdego roku u prawie 400 tys. Europejczyków dochodzi do zatrzymania akcji serca, u 350 tys. spośród nich zdarza się to poza szpitalem: na ulicy, w pracy, w trakcie ćwiczeń fizycznych lub w domu. W Polsce szacuje się, że z powodu nagłego zatrzymania krążenia umiera każdego dnia około 90 osób, które udałoby się uratować poprzez odpowiednio wcześnie podjętą pomoc. Niestety, obecnie tylko w trakcie co piątego pozaszpitalnego nagłego zatrzymania krążenia podejmowana jest resuscytacja.

13 października przypada Dzień Ratownictwa Medycznego. Z kolei 16 października to Światowy Dzień Przywracania Czynności Serca. W Małopolskim Urzędzie Wojewódzkim w Krakowie odbył się dziś briefing prasowy poświęcony zadaniom małopolskich dyspozytorni medycznych, wprowadzanym w Małopolsce zmianom w systemie Państwowe Ratownictwo Medyczne oraz zorganizowanemu przez Małopolski Oddział Okręgowy Polskiego Czerwonego Krzyża „Maratonowi Resuscytacji Krążeniowo-Oddechowej”.

W briefingu wzięli udział: wojewoda małopolski dr inż. Krzysztof Jan Klęczar, dyrektor Wydziału Zdrowia Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie Joanna Bogacz, zastępca kierownika Dyspozytorni Medycznej w Krakowie Konrad Łagosz, wojewódzki koordynator ratownictwa medycznego Paweł Nesterak, dyrektor Małopolskiego Oddziału Okręgowego PCK Małgorzata Pyka.

System naczyń połączonych
- Ratownictwo medyczne to element złożonego systemu naczyń połączonych. Dziękuję wszystkim, którzy ten system współtworzą: pracownikom Wydziału Zdrowia MUW za stałe analizy danych dotyczące jego funkcjonowania; dyspozytorom medycznym i wojewódzkim koordynatorom ratownictwa medycznego, którzy uruchamiają pomoc; ratownikom medycznym, którzy udają się na miejsce zdarzeń. Wysoko oceniam Wasz profesjonalizm i oddanie sprawie ratowania ludzkiego zdrowia i życia. Tylko we wrześniu 2024 roku w Małopolsce dyspozytornie medyczne odebrały prawie 35 tys. połączeń na numer alarmowy 112 i 999. Zespoły ratownictwa medycznego wyjeżdżały blisko 23 tys. razy. Prawie 9 tys. razy udzielono pomocy na miejscu, a niemal 14 tys. interwencji kończyło się przewiezieniem chorego do szpitala. Te liczby ilustrują ogrom pracy wszystkich, którzy współtworzą system Ratownictwa Medycznego. Ale dziękuję też tym, którzy podejmują się resuscytacji, będąc świadkami wypadków czy niebezpiecznych sytuacji. Wiem, że nie jest to łatwe: przełamać się, odważyć i działać. Dzisiaj wspólnie chcemy powiedzieć: RATUJ, BO MOŻESZ i UMIESZ – mówi wojewoda małopolski Krzysztof Jan Klęczar.

Na pierwszej linii frontu
Dyspozytorzy medyczni podkreślają, jak ważne jest przekazywanie przez świadków zdarzenia informacji o możliwie jak najdokładniejszej lokalizacji oraz o stanie osoby poszkodowanej.

- To pomaga nam szybciej zadysponować właściwy zespół ratownictwa medycznego w odpowiednie miejsce. Niejednokrotnie jest tak, że równolegle wysyłamy zespół ratownictwa medycznego i utrzymujemy kontakt ze zgłaszającym, aby przekazać mu, co powinien zrobić, jak udzielić pierwszej pomocy. Utrzymanie ciągłości tych działań przywracających czynności serca jest niezwykle ważne dla uratowania czyjegoś zdrowia, a bywa, że i życia. Dla przykładu, kilka dni temu na jednym ze stopni wodnych jeden z pracowników w wieku ok. 40 lat, po ataku drgawek wpadł do Wisły i doznał zatrzymania akcji serca. Dzięki szybko podjętym uciskom klatki piersiowej przez jego kolegów, następnie przez strażaków PSP wraz z użyciem AED (Automatyczny Defibrylator Zewnętrzny) i w kolejnym kroku przejęciu resuscytacji przez członków zespołu ratownictwa medycznego – możliwe było wdrożenie leczenia pozaustrojowego (tzw. ECMO) w Szpitalu Uniwersyteckim, co znacznie zwiększyło szanse na przeżycie tego poszkodowanego – mówi zastępca kierownika Dyspozytorni Medycznej w Krakowie Konrad Łagosz.

Wielkim wyzwaniem dla ratownictwa medycznego są zdarzenia z dużą liczbą poszkodowanych. W tym roku na szczęście takiej sytuacji nie było. Ostatnie duże zdarzenie miało miejsce pod Giewontem w 2019 r., gdzie poszkodowanych było 157 osób, a 4 osoby zginęły na miejscu.

- Z punktu widzenia wojewódzkiego koordynatora ratownictwa medycznego to kwestia odpowiedniego zorganizowania działań całego systemu ratownictwa medycznego w województwie, w tym uwzględnienia zaangażowania zespołów ratownictwa medycznego z województw ościennych czy koordynacja współpracy Szpitalnych Oddziałów Ratunkowych. Przypomnienia wymaga też, że częścią systemu PRM są również jednostki współpracujące z nami, m.in. Ochotnicze Straże Pożarne czy ratownicy górscy i ratownicy wodni. Bywa, że korzystamy z ich pomocy, wiedząc, że mają odpowiednie uprawnienia i sprzęt, a na miejscu mogą pojawić się szybciej od nas. Współpraca jest konieczna i niezbędna, ponieważ ZRM-y w roku 2023 wyjeżdżały 254 268 razy, a 154 844 wyjazdów kończyło się przewiezieniem poszkodowanego do szpitala – dodaje wojewódzki koordynator ratownictwa medycznego Paweł Nesterak.

W 2023 roku do dyspozytorni medycznych w Krakowie i Tarnowie wpłynęło blisko 444 tys. zgłoszeń z numeru alarmowego 112 i 999, w tym do krakowskiej dyspozytorni prawie 319 tys. Średni czas interwencji (od przyjęcia przez zespół ratownictwa medycznego zgłoszenia o zdarzeniu do powrotu do gotowości operacyjnej) to 1 godzina 5 minut w miastach powyżej 10 tysięcy mieszkańców i 1 godzina 10 minut poza miastami powyżej 10 tysięcy mieszkańców.

Zmiany w systemie Państwowe Ratownictwo Medyczne
- Od 1 listopada w Małopolsce wejdzie w życie aktualizacja wojewódzkiego planu działania systemu Państwowe Ratownictwo Medyczne, zaproponowana przez Wojewodę Małopolskiego i zaakceptowana przez Ministra Zdrowia. Pozwoli nam to jeszcze efektywniej wykorzystać możliwości, którymi dysponujemy. Po zmianach w Małopolsce będą 144 ZRM-y, czyli ich liczba zwiększy się o 5 ZRM  – podaje dyrektor Wydziału Zdrowia Joanna Bogacz.

Zmiany polegają na:
•    przekwalifikowaniu 6 całodobowych specjalistycznych zespołów ratownictwa medycznego (ZRM S) na podstawowe zespoły ratownictwa medycznego (ZRM P) w miejscach stacjonowania:
- Wolbrom (powiat olkuski),
- Węgrzce (powiat krakowski),
- Wieliczka (powiat wielicki),
- Chrzanów (powiat chrzanowski),
- Zakopane (powiat tatrzański),
- Tarnów (miasto Tarnów);
•    przekwalifikowaniu działającego 16 godzin na dobę (15.00 – 7.00) ZRM S stacjonującego w miejscowości Skawina na działający 24 godziny na dobę ZRM P;
•    uruchomieniu 5 nowych ZRM P, działających przez 12 godzin na dobę, w porze dziennej przez cały rok, z miejscami stacjonowania w miejscowościach:
- Tarnów,
- Jadowniki Mokre (gmina Wietrzychowice, powiat tarnowski),
- Wieliczka,
- Nowy Sącz,
- Kraków;
•    wydłużeniu czasu działania ZRM P stacjonującego w miejscowości Skawina, z 8 godzin (7.00 – 15.00) do 12 godzin  (7.00 – 19.00) na dobę.

„Maraton RKO”
Podjęcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej (RKO) przez świadków zdarzenia może 2-3-krotnie zwiększyć szanse przeżywalności chorego. Dlatego tak ważna jest powszechna znajomość schematu RKO i stosowanie go w razie potrzeby.

- Każdego roku 16 października, przy okazji Światowego Dnia Przywracania Czynności Serca w całej Polsce podejmowane są liczne akcje popularyzujące resuscytację krążeniowo-oddechową. W tym roku MOO PCK zaprosił młodzież i nauczycieli do udziału we wspólnej akcji pt. „Maraton RKO”. W akcji wezmą udział szkoły podstawowe oraz ponadpodstawowe. Polega ona na nieprzerwanym wykonywaniu resuscytacji krążeniowo- oddechowej (RKO) w szkole na fantomie w godzinach 8.00- 15.00. Czas wykonywania RKO przez jednego uczestnika to 2 minuty, po których do RKO przystępuje kolejna osoba. Do tej pory zgłosiło się 30 szkół i przedszkoli, a szacunkowa liczba uczestników może wynieść 6 tys. Zgłaszać można się do dzisiaj na adres: krakow.mlodziez@pck.malopolska.pl – mówi dyrektor Małopolskiego Oddziału Okręgowego Polskiego Czerwonego Krzyża Małgorzata Pyka.

Więcej o „Maratonie RKO”: https://pck.malopolska.pl/16-pazdziernika-odbedzie-sie-maraton-resuscytacji-krazeniowo-oddechowej-otwieramy-rekrutacje-placowek-oswiatowych/

- Serdecznie gratuluję pomysłodawcom tej akcji. W myśl zasady: „czym skorupka nasiąknie za młodu”… - podkreślamy znaczenie nauki pierwszej pomocy od najmłodszych lat i popularyzowania zasad resuscytacji krążeniowo-oddechowej. Od 1 września 2024 r. każdy uczeń będzie poznawał zasady pierwszej pomocy. Uczniowie klas I-III szkoły podstawowej opanują podstawowe umiejętności udzielania pierwszej pomocy w ramach edukacji przyrodniczej. Podopieczni klas IV-VII szkół podstawowych, II-IV liceum ogólnokształcącego, II–V technikum, a także II i III branżowej szkoły I stopnia zdobędą specjalistyczną wiedzę podczas zajęć z wychowawcą. Natomiast uczniowie VIII klasy szkoły podstawowej, jak również I klasy szkoły ponadpodstawowej zrealizują program dotyczący pierwszej pomocy na zajęciach z edukacji dla bezpieczeństwa. To bardzo ważne, aby jak najszerzej – już wśród dzieci i młodzieży – upowszechniać zasady pierwszej pomocy – dodaje wojewoda małopolski Krzysztof Jan Klęczar.

Pierwsza pomoc:
•    pamiętaj, że podjęcie czynności ratowniczych w czasie pierwszych 3-5 minut od wypadku znacznie zwiększa szanse poszkodowanego na przeżycie,
•    zachowaj spokój,
•    podejmując działania ratownicze, upewnij się, czy tobie i poszkodowanym nie zagraża niebezpieczeństwo, czy możesz bezpiecznie podejść do poszkodowanego,
•    jak najszybciej zorganizuj pomoc i wezwij służby ratownicze. Jeśli możesz poproś o pomoc „osoby postronne” – pamiętaj: przydziel zadania konkretnym osobom,
•    oceń sytuację; sprawdź, ilu jest poszkodowanych, kto jest w najcięższym stanie; pamiętaj, że najgłośniej narzekający może wymagać najmniejszej pomocy w odróżnieniu od cierpiącego w ciszy,
•    spróbuj wstępnie rozpoznać przyczynę dolegliwości poszkodowanego, często jednak jednoznaczna ocena bywa trudna, ponieważ osoba wymagająca pomocy jest nieprzytomna,
•    jak najszybciej udziel niezbędnej pomocy z wykorzystaniem dostępnych środków; pamiętaj, że ofiara zdarzenia może cierpieć z powodu więcej niż jednej przyczyny, dlatego zajmij się najpierw najpoważniejszym urazem,
•    jeżeli w pobliżu znajduje się automatyczny defibrylator zewnętrzny AED wyślij konkretną osobę żeby go przyniosła i postępuj zgodnie z poleceniami wydawanymi przez urządzenie.

Algorytm zabiegów resuscytacyjnych u dorosłych:
•    upewnij się, czy poszkodowany i wszyscy świadkowie zdarzenia są bezpieczni; zadbaj także o swoje bezpieczeństwo,
•    sprawdź reakcję poszkodowanego: delikatnie potrząśnij za ramiona i głośno zapytaj: „Czy wszystko w porządku? Co się stało?”,
Jeżeli reaguje:
•    pozostaw poszkodowanego w pozycji, w której go zastałeś, o ile nie zagraża mu żadne niebezpieczeństwo,
•    dowiedz się jak najwięcej o stanie poszkodowanego i wezwij pomoc, regularnie oceniaj jego stan.
Jeżeli nie reaguje:
•    jak najszybciej zorganizuj pomoc i wezwij służby ratownicze,
•    odwróć poszkodowanego na plecy, a następnie udrożnij jego drogi oddechowe, wykonując odchylenie głowy do tyłu i uniesienie żuchwy.
Utrzymując drożność dróg oddechowych, wzrokiem, słuchem i dotykiem poszukaj prawidłowego oddechu:
•    oceń wzrokiem ruchy klatki piersiowej,
•    nasłuchuj przy ustach poszkodowanego szmerów oddechowych,
•    staraj się wyczuć ruch powietrza na swoim policzku.
Uwaga: w pierwszych minutach po zatrzymaniu krążenia poszkodowany może słabo oddychać lub wykonywać głośne, pojedyncze westchnięcia. Nie należy ich mylić z prawidłowym oddechem. Na ocenę wzrokiem, słuchem i dotykiem przeznacz nie więcej niż 10 sekund. Jeżeli masz jakiekolwiek wątpliwości, czy oddech jest prawidłowy, działaj tak, jakby był nieprawidłowy.
Jeżeli oddech jest prawidłowy:
•    ułóż poszkodowanego w pozycji bezpiecznej,
•    regularnie oceniaj oddech.
Jeżeli oddech nie jest prawidłowy:
•    rozpocznij zabiegi resuscytacyjne zgodnie z poniższym opisem:
1.    uklęknij obok poszkodowanego,
2.    ułóż nadgarstek jednej ręki na środku klatki piersiowej poszkodowanego (nie uciskaj nadbrzusza ani dolnego końca mostka),
3.    ułóż nadgarstek drugiej ręki na już ułożonej na klatce piersiowej dłoni i zapleć palce,
4.    pochyl się nad poszkodowanym, wyprostowane ramiona ustaw prostopadle do mostka i uciskaj na głębokość ok. 5 cm,
5.    po każdym uciśnięciu zwolnij nacisk na klatkę piersiową, nie odrywając dłoni od mostka,
6.    powtarzaj uciśnięcia z częstotliwością 100 uciśnięć na minutę,
7.    po wykonaniu 30 uciśnięć klatki piersiowej udrożnij drogi oddechowe, odginając głowę i unosząc żuchwę,
8.    zaciśnij nos poszkodowanego i wykonaj dwa oddechy ratownicze, wdmuchując powietrze do ust poszkodowanego;
9.    kontynuuj uciskanie klatki piersiowej i oddechy ratownicze w stosunku 30 : 2.

Jeżeli w pobliżu znajduje się automatyczny defibrylator zewnętrzny AED, użyj go nawet w trakcie wykonywania resuscytacji - defibrylator ułatwia prowadzenie akcji ratowniczej, może być używany przez osoby niezależnie od ich poziomu wyszkolenia!

Uwaga: w przypadku gdy nie masz możliwości, nie jesteś w stanie lub nie chcesz wykonywać oddechów ratowniczych (np. zakrwawiona twarz, wymiociny, itp.) możesz prowadzić resuscytację ograniczoną tylko do uciśnięć klatki piersiowej. Jeżeli stosujesz wyłącznie uciśnięcia klatki piersiowej, wykonuj je bez przerwy, z częstotliwością 100 uciśnięć na minutę.

•    Przerwij swoje działanie w celu sprawdzenia stanu poszkodowanego tylko wtedy, jeżeli zacznie on prawidłowo oddychać. W innym przypadku nie przerywaj resuscytacji.
•    Kontynuuj resuscytację do czasu gdy:
1.    przybędą służby medyczne i przejmą działania,
2.    poszkodowany zacznie prawidłowo oddychać,
3.    będziesz wyczerpany,
4.    wystąpi sytuacja zagrażająca twojemu bezpieczeństwu.
•    Gdy poszkodowany oddycha i ma przywrócone krążenie, ułóż go w pozycji bezpiecznej, zabezpiecz przed utratą ciepła i regularnie oceniaj jego stan.

Więcej: https://www.gov.pl/web/mswia/pierwsza-pomoc

https://pck.malopolska.pl/16-pazdziernika-odbedzie-sie-maraton-resuscytacji-krazeniowo-oddechowej-otwieramy-rekrutacje-placowek-oswiatowych/